Θα πρέπει να προτείνουμε συμπληρώματα βιταμίνης Β12 σε ασθενείς που λαμβάνουν μετφορμίνη;
Η μετφορμίνη (Glucophage® ή γενόσημo) είναι μια πρώτης γραμμής θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 που μειώνει αποτελεσματικά τη γλυκόζη και έχει ένα καλό μακροπρόθεσμο ιστορικό ασφάλειας. Η μετφορμίνη προσφέρει επίσης το σημαντικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα περισσότερα αντιδιαβητικά φάρμακα ότι βελτιώνει την καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα, είναι οικονομική και η χρήση της έχει εδραιωθεί παγκοσμίως και με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες.
Ένα μειονέκτημα της μετφορμίνης είναι η επίδρασή της στην απορρόφηση της βιταμίνης Β12. Παρά το γεγονός ότι η ιδιότητα της μετφορμίνης να μειώνει τα επίπεδα της Β12 έχει περιγραφεί, το ενδιαφέρον για την ανάγκη ελέγχου για ανεπάρκεια της Β12 είναι πιο πρόσφατο.
Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 εκτιμάται σε ποσοστό έως 30% των ασθενών με διαβήτη που λαμβάνουν μετφορμίνη.
Ο κίνδυνος για ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 αυξάνεται με την ηλικία του ασθενούς, τη δόση και τη διάρκεια της χρήσης μετφορμίνης.
Ταυτόχρονες καταστάσεις, όπως η ανεπαρκής διαιτητική πρόσληψη, η οποία είναι συχνή μεταξύ των χορτοφάγων και όσων κάνουν κατάχρηση αλκοόλ, και η δυσαπορρόφηση λόγω ατροφικής γαστρίτιδας, η κακοήθης αναιμία, η χρόνια παγκρεατίτιδα και η κοιλιοκάκη μπορεί να αυξήσουν περαιτέρω τον κίνδυνο για ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12. Ο συνδυασμός μετφορμίνης με αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (φάρμακα κατά του έλκους και της γαστρίτιδας) έχει αναφερθεί ότι έχει αθροιστική επίδραση στον κίνδυνο για ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12.
Η βιταμίνη Β12 συνδέεται με μεγαλοβλαστική αναιμία και νευρολογικές συνέπειες, όπως η πολυνευροπάθεια, που μπορεί να μιμείται διαβητική νευροπάθεια, και γνωστική εξασθένηση. Οι ασθενείς με διαβήτη έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για γνωστική εξασθένηση συγκριτικά με τους ασθενείς χωρίς διαβήτη. Μεταξύ των ασθενών με διαβήτη, οι ασθενείς που λαμβάνουν μετφορμίνη μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για γνωστική εξασθένηση συγκριτικά με τους ασθενείς που δε λαμβάνουν μετφορμίνη.
Η βιταμίνη Β12 είναι απαραίτητη για τη σύνθεση του DNA και της μυελίνης και είναι ένας συμπαράγοντας στην παραγωγή της μεθειονίνης από την ομοκυστεΐνη , η οποία έχει συνδεθεί με τη γνωστική εξασθένηση. Είναι, επίσης, απαραίτητη για την μετατροπή του μεθυλομαλονικού οξέος (ΜΜΑ), ενός οργανικού οξέος με πιθανές νευροτοξικές ιδιότητες, σε σουκινυλο – συνένζυμο Α (ένα ενδιάμεσο στον κύκλο του Krebs). Τόσο η ομοκυστεΐνη όσο και το ΜΜΑ συσσωρεύονται όταν υπάρχει ανεπάρκεια βιταμίνης Β12. Οι προτεινόμενοι μηχανισμοί για τη γνωστική εξασθένηση που συνδέονται με την ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 περιλαμβάνουν την ανεπαρκή μεθυλίωση στο κεντρικό νευρικό σύστημα, τη συσσώρευση της ομοκυστεΐνης και/ή του ΜΜΑ και την απομυελίνωση της λευκής ουσίας.
Όταν υπάρχει υποψία ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 πρέπει να αξιολογούνται τα επίπεδα ΜΜΑ, τα επίπεδα ομοκυστεΐνης ή και τα δύο. Η μέτρηση των επιπέδων της βιταμίνης Β12 στον ορό συχνά παράγει τόσο ψευδώς αρνητικά όσο και ψευδώς θετικά αποτελέσματα και μπορεί να είναι αναξιόπιστη για τη διάγνωση. Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 μπορεί να αντιμετωπιστεί με από του στόματος συμπληρώματα ή ενδομυϊκές ενέσεις, ανάλογα με τον τύπο και τη σοβαρότητα της ανεπάρκειας.
Ο έλεγχος για την ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 φαίνεται λογικός για τους ενήλικες ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, ειδικά εκείνους που λαμβάνουν μετφορμίνη. Η χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμίνης Β12 θα πρέπει να εξετάζεται σε ασθενείς που λαμβάνουν μετφορμίνη, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους, καθώς και σε άτομα με κίνδυνο για μειωμένη διαιτητική απορρόφηση Β12 και σε ασθενείς οι οποίοι έχουν λάβει μετφορμίνη για αρκετά χρόνια.
