Η Εθνική Ομάδα Κατευθυντήριων Οδηγιών για την Οστεοπόρωση (NOGG) του Ηνωμένου Βασιλείου ανανέωσε τις κατευθυντήριες οδηγίες του 2009 σχετικά με την διάγνωση και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες καθώς και σε άνδρες άνω των 50 ετών. Οι νέες συστάσεις δημοσιεύθηκαν στο Maturitas.
“Από το 2009 υπήρξε μια σειρά από εξελίξεις, ιδίως όσον αφορά στην οστεοπόρωση που προκαλείται από γλυκοκορτικοειδή, το ρόλο του ασβεστίου και της βιταμίνης D καθώς και τα οφέλη και τους κινδύνους από τη μακροχρόνια θεραπεία με διφωσφονικά,” γράφουν οι συντελεστές της ομάδας. “Επιπλέον έχουν εγκριθεί νέες φαρμακολογικές παρεμβάσεις για την πρόληψη της οστεοπόρωσης που προκαλείται από γλυκοκορτικοειδή και την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και άνδρες που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.”
Διάγνωση της οστεοπόρωσης
Η διάγνωση της οστεοπόρωσης στηρίζεται στην ποσοτική εκτίμηση της οστικής πυκνότητας (BMD), συνήθως με τη μέθοδο της απορρόφησης ακτίνων Χ διπλής ενέργειας (DXA). Η οστεοπόρωση ορίζεται ως τιμή για την BMD 2,5 μονάδων κάτω από τη μέση τιμή νεαρών ενηλίκων (T-score μικρότερο ή ίσο με -2,5 SD). Η σοβαρή οστεοπόρωση (εγκατεστημένη οστεοπόρωση) περιγράφει την οστεοπόρωση με την παρουσία ενός ή περισσότερων καταγμάτων.
Τα διαγνωστικά όρια μπορεί να διαφέρουν από τα όρια παρέμβασης για διάφορους λόγους. Ο κίνδυνος κατάγματος ποικίλει σε διαφορετικές ηλικίες, ακόμη και με το ίδιοT-score. Επιπλέον, άλλοι παράγοντες καθορίζουν τα όρια παρέμβασης συμπεριλαμβανομένης της παρουσίας κλινικών παραγόντων κινδύνου (CRFs) καθώς και το κόστος και τα οφέλη της θεραπείας.
Διερεύνηση της οστεοπόρωσης
Οι στόχοι του ιστορικού, της κλινικής εξέτασης και των παρακλινικών/εργαστηριακών εξετάσεων είναι:
- ο αποκλεισμός καταστάσεων που μιμούνται την οστεοπόρωση (π.χ. οστεομαλακία, πολλαπλούν μυέλωμα),
- ο προσδιορισμός των αιτίων της οστεοπόρωσης και των παραγόντων κινδύνου,
- η αξιολόγηση του κινδύνου νέων καταγμάτων και
- η επιλογή της καταλληλότερης θεραπείας.
Βασικά βήματα στη διερεύνηση της οστεοπόρωσης
Ιστορικό και κλινική εξέταση
Γενική εξέταση αίματος, ταχύτητα καθίζησης ή C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, ασβέστιο, αλβουμίνη, κρεατινίνη, φωσφόρος, αλκαλική φωσφατάση και ηπατικές τρανσαμινάσες
Δοκιμασίες λειτουργίας του θυρεοειδούς
Μέτρηση Οστικής πυκνότητας (DXA)
Συμπληρωματικός έλεγχος, όπου ενδείκνυται:
- Πλάγιες ακτινογραφίες της οσφυϊκής και θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης
- Ανοσοηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών
- 25-υδροξυβιταμίνη D (25OHD) και παραθορμόνη (PTH) ορού
- Τεστοστερόνη, SHBG, FSH, LH (στους άνδρες, για διερεύνηση υπογοναδισμού)
- Προλακτίνη ορού
- Κορτιζόλη στα ούρα 24ώρου / δοκιμασία καταστολής με δεξαμεθαζόνη (για αποκλεισμό υπερκορτιζολαιμίας)
- Αντισώματα έναντι ενδομυΐου ή / και ιστικής τρανσγλουταμινάσης (διερεύνηση κοιλιοκάκης)
- Σπινθηρογράφημα οστών
- Δείκτες οστικού μεταβολισμού
- Απέκκριση ασβεστίου στα ούρα
Κλινικοί παράγοντες κινδύνου για κατάγματα
Η εκτίμηση του καταγματικού κινδύνου γίνεται είτε αναζητώντας ένα προηγούμενο κάταγμα ή την παρουσία σημαντικών παραγόντων κινδύνου, μερικοί από τους οποίους μπορεί να δρουν ανεξάρτητα από την οστική πυκνότητα, ενώ άλλοι αυξάνουν τον κίνδυνο κατάγματος μέσω της σύνδεσής τους με μια χαμηλή οστική πυκνότητα.
Κλινικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση του κινδύνου κατάγματος.
Ηλικία
Φύλο
Χαμηλός δείκτης μάζας σώματος (≤ 19kg/m2)
Προηγούμενο κάταγμα ευθραυστότητας, ιδιαίτερα του ισχίου, του καρπού και της σπονδυλικής στήλης
Ιστορικό κατάγματος του ισχίου στους γονείς
Τρέχουσα θεραπεία με γλυκοκορτικοειδή (οποιαδήποτε δόση, από το στόμα, για 3 μήνες ή περισσότερο)
Κάπνισμα
Κατανάλωση 3 ή περισσότερων μονάδων αλκοόλ ημερησίως
Δευτερογενή αίτια οστεοπόρωσης
Ρευματοειδής αρθρίτιδα
Μη θεραπευόμενος υπογοναδισμός σε άνδρες και γυναίκες
Παρατεταμένη ακινησία
Μεταμόσχευση οργάνων
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
Υπερθυρεοειδισμός
Γαστρεντερική νόσος
Χρόνια ηπατική νόσος
Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
Πτώσεις
Έχουν αναπτυχθεί αλγόριθμοι που ενσωματώνουν το βάρος των παραγόντων κινδύνου στον κίνδυνο κατάγματος με ή χωρίς πληροφορίες σχετικά με την οστική πυκνότητα. Το εργαλείο FRAX ® υπολογίζει την 10-ετή πιθανότητα κατάγματος του ισχίου ή μείζονος οστεοπορωτικού κατάγματος (σπονδυλικής στήλης, ισχίου, αντιβραχίου ή βραχιονίου οστού). Οι πιθανότητες μπορούν να υπολογιστούν για πολλές ευρωπαϊκές χώρες,συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
“Οι συστάσεις που περιλαμβάνονται στις κατευθυντήριες οδηγίες στοχεύουν στην ενίσχυση των θεραπευτικών αποφάσεων και όχι στο να αντικαταστήσουν την ανάγκη για κλινική κρίση στη φροντίδα των ασθενών”, σημειώνουν οι συντελεστές της ομάδας.
Πώς γίνεται η επιλογή και ποια είναι η βέλτιστη διάρκεια της θεραπείας για την οστεοπόρωση; Διαβάστε εδώ.
