Το άγχος και η κατάθλιψη τρέφουν το ένα το άλλο και συχνά συνυπάρχουν στον άνθρωπο. Στις διακοπές, που σταματά ο θόρυβος της δουλειάς, τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης ηχούν σαν δυνατές καμπάνες στα αυτιά. Δεν μπορεί κανείς να χαλαρώσει ούτε στο σπίτι του ούτε στην παραλία. Γίνεται ευερέθιστος χωρίς ουσιαστικό λόγο. Έχει απεριόριστο χρόνο να σπαταλήσει και παραλύει από το εύρος των επιλογών που έχει. Γίνεται αναβλητικός και το σπίτι είναι πιο ακατάστατο από ό,τι τότε που δούλευε με υπερωρίες. Ο δυνατός ήλιος έξω από το σπίτι αναδεικνύει μια σκοτεινιά μέσα στην καρδιά, που φαίνεται βαθιά σαν άβυσσος. Οι διακοπές εισάγουν το στοιχείο της αλλαγής. Η αλλαγή, ακόμη και η θετική, εισάγει το άγχος για το άγνωστο. Στο άγνωστο απειλείται η ασφάλειά μας. Άρα, οι διακοπές μπορούν να βιωθούν ως απειλητικές. Τι παράδοξα συναισθήματα που μπορεί κανείς να νιώσει!

Ήρθε προχθές ο Μάξιμος, ένας άντρας περίπου 50 ετών, ο οποίος δεν είχε επισκεφθεί γιατρό για πάνω από μισή 10ετία. Ο Μάξιμος έχει υποθυρεοειδισμό, είναι υπέρβαρος, η αρτηριακή του πίεση ήταν δεκαπέντε με δεκάξι, η χοληστερίνη του στα ύψη και τα δάχτυλά του στο χρώμα της νικοτίνης.

Είπα να του μιλήσω για τον 10ετή καρδιαγγειακό κίνδυνο. Έτσι, του έδειξα στον κομπιούτερ ένα μαθηματικό μοντέλο, αμερικάνικο, το οποίο υπολογίζει τον κίνδυνο να υποστεί κανείς έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο μέσα στα επόμενα 10 χρόνια. Φύλο, ηλικία, πίεση, κάπνισμα, χοληστερίνη, enter.

Η Εριφύλη, 67 ετών, ήρθε την ίδια μέρα στο ιατρείο και μου έφερε μια μέτρηση οστικής πυκνότητας. Η Εριφύλη δεν έχει πάρει ποτέ φάρμακα για οστεοπόρωση ούτε είχε σπάσει κάποιο κόκκαλο. Η μητέρα της είχε κάταγμα του ισχίου. Για να τη “βοηθήσω” να κατανοήσει την οστεοπόρωση της έδειξα το εργαλείο υπολογισμού του 10ετούς καταγματικού κινδύνου από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, δηλαδή του κινδύνου να σπάσει το ισχίο ή κάποιο άλλο σημαντικό (αν επιτρέπεται ο όρος) οστό μέσα στα επόμενα 10 χρόνια. Φύλο, ηλικία, ύψος, βάρος, λήψη κορτιζόνης, προηγούμενα κατάγματα, οστική πυκνότητα, enter.

Ο Παύλος έχει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Ο εντατικός έλεγχος του σακχάρου μειώνει τον κίνδυνο μικροαγγειακών επιπλοκών για 10 και άλλα 10 χρόνια, αλλά και τον επιπλέον 10ετή κίνδυνο εμφράγματος ή θανάτου. Αυτό έδειξαν οι μελέτες. Η Πόλυ έχει καρκίνο του μαστού. Οι νεότερες θεραπείες ίσως μας επιτρέπουν, πλέον, να ατενίζουμε ολόκληρη τη 10ετία κι όχι τη μισή. Ηλικία, ιστολογική, λεμφαδένες, enter.

Ρωτώ συχνά τους ασθενείς μου: πόσα χρόνια έχετε υπέρταση; Ε, δε θυμάμαι ακριβώς, μάλλον πάνω από μια 10ετία. Ίσως 15, μπορεί και 20 χρόνια; Με είχε πιάσει, γιατρέ, κι ένας κωλικός στον νεφρό πριν από καμιά 10ριά χρόνια, φρίκη σας λέω!

Η 10ετία έχει αναχθεί σε χρονικό διάστημα “ορόσημο” στη ζωή μας, είτε πρόκειται για το ιατρικό μας μέλλον (ή παρελθόν) είτε για οτιδήποτε. Ποιος ξεχνάει τη “χρυσή” 10ετία της Εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου, 2004 – 2014; Ποιος δεν αναπολεί τις “πλατινένιες” 10ετίες της ανάπτυξης και του “όλοι μαζί τα φάγαμε” και δεν καταριέται τις “μαύρες” 10ετίες του “επαχθούς” που έπονται;

Η 10ετία αποτελεί πολύ συχνά μέρος της συνθήκης (ή συνθηκολόγησης, αν προτιμάς) για τον απολογισμό, την επιβράβευση, την πρόβλεψη, τα όνειρα, τη λήψη αποφάσεων. “Πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου σε μια 10ετία;”

Η 10ετία είναι εδώ και μάς συντροφεύει σαν σκιά, γιατί με τέτοια μοιάζει αφού καλύπτει με το πέπλο της το σήμερα, το αύριο, αλλά και το χθες. Μιας ημέρας που έφυγε και μάς άφησε ή μάς πήρε ένα φορτίο. Και μιας ημέρας που έρχεται και που δε ρωτάει, αλλά δέχεται την “κληρονομιά” σου, μόνο που ζητάει κι αυτή να τη ζήσεις με όση δύναμη έχεις. Κι αν θαρρείς πως δεν έχεις, θα σ’ τη δώσει.

Γι’ αυτό, φίλε Μάξιμε και φίλη Εριφύλη, την επόμενη φορά που θα τα πούμε, μπορεί σε καμιά 10ετία, δε θα σας βάλω σε κανένα μοντέλο, θα κλείσω τον κομπιούτερ και θα μιλήσουμε για το σήμερα. Κι αν μια νύχτα μεσοθερινή έρθει εκείνη η μέρα και μου χαμογελάσει, κι αν η καρδιά μου πάει να σπάσει και τα ισχία μου λυγίσουν, είναι γιατί εσείς την κάνατε ν’ αξίζει. Οι φίλοι μου.