Τι προκαλεί η λοίμωξη από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV, Human Papillomavirus);
Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων προκαλεί κονδυλώματα και μη φυσιολογική ανάπτυξη των ιστών. Υπάρχουν πάνω από 100 τύποι του HPV, ορισμένοι εκ των οποίων σχετίζονται με καρκίνους των γεννητικών οργάνων.
Οι τύποι 16 και 18 του HPV προκαλούν περίπου το 70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ωστόσο, ορισμένοι τύποι μπορούν να προκαλέσουν άλλες, λιγότερο συχνές, μορφές καρκίνου, όπως καρκίνο του πρωκτού, του πέους, του κόλπου, του αιδοίου και του στοματοφάρυγγα (πίσω μέρος του λαιμού συμπεριλαμβανομένης της βάσης της γλώσσας και των αμυγδαλών).
Άλλοι τύποι του HPV μπορούν να προκαλέσουν κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων. Οι τύποι 6 και 11 προκαλούν περίπου το 90% των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων. Τα κονδυλώματα δεν είναι απειλητικά για τη ζωή, συνήθως είναι καλοήθη, αλλά μπορεί, ιδιαίτερα στους άνδρες, να προκαλέσουν πόνο, ενοχλήσεις, κνησμό, έντονο συναισθηματικό στρες και κοινωνικό στιγματισμό, ενώ η αντιμετώπισή τους (βιοψίες ή άλλες θεραπείες) μπορεί να είναι δυσάρεστη, χρονοβόρα και δαπανηρή.
Πώς μεταδίδεται ο HPV;
Ο HPV των γεννητικών οργάνων μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο μέσω της άμεσης επαφής δέρμα με δέρμα κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής δραστηριότητας. Οι περισσότεροι σεξουαλικά ενεργοί άνθρωποι θα μολυνθούν από HPV κάποια στιγμή στη ζωή τους, αν και οι περισσότεροι δε θα το γνωρίζουν. Η λοίμωξη από τον HPV είναι πιο συχνή σε άτομα στο τέλος της εφηβείας τους και στα πρώτα χρόνια της 3ης δεκαετίας της ζωής τους.
Ποια εμβόλια υπάρχουν για την πρόληψη της λοίμωξης από τον HPV;
Δύο εμβόλια είναι διαθέσιμα για την πρόληψη από τους τύπους του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων που προκαλούν τις περισσότερες μορφές καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Αυτά τα εμβόλια είναι το τετραδύναμο εμβόλιο (HPV4), έναντι των τύπων 6, 11, 16 & 18 (Gardasil) και το διδύναμο εμβόλιο (HPV2), έναντι των τύπων 16 & 18 (Cervarix). Ένα από τα εμβόλια, το HPV4, εμποδίζει επίσης τους τύπους του HPV (6 & 11) που προκαλούν τα περισσότερα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων. Αμφότερα τα εμβόλια χορηγούνται ενδομυϊκά σε 3 δόσεις σε χρονικό διάστημα 6 μηνών.
Ποια άτομα μπορούν να κάνουν το εμβόλιο για τον HPV;
Ο εμβολιασμός συνιστάται με οποιοδήποτε από τα 2 εμβόλια για κορίτσια 11 και 12 ετών. Συνιστάται, επίσης, για κορίτσια και γυναίκες ηλικίας 13 έως 26 ετών που δεν έχουν ακόμα εμβολιαστεί ή δεν έχουν ολοκληρώσει τη σειρά του εμβολιασμού.Ο εμβολιασμός μπορεί να ξεκινήσει από την ηλικία των 9 ετών.
Στην Ελλάδα, η σειρά των εμβολίων χορηγείται δωρεάν σε θήλεα άτομα από την ηλικία των 11 – 12 ετών και μέχρι την ηλικία των 26 ετών. Ειδικά, το τετραδύναμο εμβόλιο (HPV4) μπορεί να χορηγηθεί και σε γυναίκες ηλικίας έως 45 ετών, αλλά δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.
Σε ποιες μελέτες βασίζονται οι ενδείξεις χορήγησης του εμβολίου για τον HPV;
Οι μελέτες στις οποίες βασίστηκε η απόφαση της Επιτροπής Φαρμάκων για Ανθρώπινη Χρήση (CHMP) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ) για την έγκριση των 2 εμβολίων είναι πολλές, κύριες και συμπληρωματικές, και έδειξαν ότι ο εμβολιασμός αφενός προστατεύει από την εμφάνιση προκαρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας που οφείλονται στους συγκεκριμένους υπότυπους του HPV (σε γυναίκες ηλικίας 15 – 25 ετών για το HPV2 και 16 – 45 ετών για το HPV4, αντίστοιχα) αφετέρου προκαλεί τη δημιουργία προστατευτικών, έναντι των συγκεκριμένων τύπων του HPV, αντισωμάτων σε κορίτσια και γυναίκες ηλικίας 9 – 26 ή 9 – 15 ετών αντίστοιχα (μελέτες ανοσογονικότητας).
Η CHMP έκρινε ότι τα οφέλη των εμβολίων υπερτερούν των κινδύνων που συνδέονται με αυτά και εισηγήθηκε τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας για τα εν λόγω φάρμακα.
Στη Βόρεια Αμερική, το HPV4 έχει εγκριθεί και για την πρόληψη του καρκίνου του πρωκτού και των προκαρκινικών αλλοιώσεων του πρωκτού (σε γυναίκες και άνδρες) που σχετίζονται με τους προαναφερθέντες υπότυπους του HPV. Στην Ευρώπη, η CHMP απέρριψε την, για την αντίστοιχη ένδειξη, αίτηση του κατόχου της άδειας κυκλοφορίας του HPV4, με το σκεπτικό ότι το προσδοκώμενο πολύ μικρό όφελος στο γενικό πληθυσμό αναφορικά με την πρόληψη του καρκίνου του πρωκτού δεν αντισταθμίζει το πιθανό κόστος σχετικά με την ασφάλεια του φαρμάκου.
Μπορούν να εμβολιαστούν τα αγόρια και οι άνδρες;
Αγόρια και άνδρες ηλικίας από 9 έως 26 ετών μπορούν επίσης να εμβολιαστούν με το τετραδύναμο εμβόλιο (Gardasil), αφού είναι και το μόνο που έχει πραγματοποιήσει αντίστοιχες μελέτες στον ανδρικό πληθυσμό. Υπενθυμίζουμε ότι η άδεια κυκλοφορίας ενός φαρμακευτικού προϊόντος για ανθρώπινη χρήση δίνεται για τον πληθυσμό στον οποίο το συγκεκριμένο προϊόν έχει μελετηθεί.
Η ένδειξη χορήγησης του εμβολίου σε άνδρες ηλικίας 16 – 26 ετών βασίζεται σε μελέτες που έδειξαν ότι προστατεύει από την εμφάνιση κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων, ενώ η ένδειξη χορήγησης σε αγόρια και εφήβους ηλικίας 9 – 15 ετών βασίστηκε, όπως και στα κορίτσια, σε μελέτες ανοσογονικότητας.
Τα σεξουαλικά ενεργά άτομα μπορούν να ωφεληθούν από το εμβόλιο;
Ιδανικά, ένα άτομο θα πρέπει να εμβολιαστεί πριν γίνει σεξουαλικά ενεργό και εκτεθεί στον HPV. Ο σεξουαλικά ενεργός πληθυσμός μπορεί επίσης να ωφεληθεί από τον εμβολιασμό, αλλά ενδεχομένως λιγότερο. Αυτό συμβαίνει επειδή μπορεί να έχουν ήδη εκτεθεί σε έναν ή περισσότερους από τους τύπους του HPV που στοχεύουν τα εμβόλια. Τα εμβόλια χορηγούνται μόνο για προφύλαξη και δεν έχουν δράση σε ενεργές λοιμώξεις από HPV ή κλινικά εγκατεστημένη νόσο.
Μπορούν να εμβολιαστούν οι έγκυες;
Τα εμβόλια δε συνιστώνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ο εμβολιασμός πρέπει να αναβάλλεται μέχρι την ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης.
Τα κορίτσια και οι γυναίκες πρέπει να εξετάζονται για HPV λοίμωξη πριν εμβολιαστούν;
Δεν είναι απαραίτητο να διενεργείται έλεγχος για HPV ή τεστ Παπανικολάου για να διαπιστωθεί αν μια γυναίκα πρέπει να κάνει το εμβόλιο. Ωστόσο, είναι σημαντικό οι γυναίκες να εξακολουθούν να ελέγχονται για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ακόμη και μετά από όλες τις 3 δόσεις του εμβολίου κατά του HPV.
Ο εμβολιασμός δεν υποκαθιστά τον τακτικό προληπτικό έλεγχο του τραχήλου της μήτρας. Εφόσον κανένα εμβόλιο δεν είναι 100% αποτελεσματικό και τα εμβόλια δεν παρέχουν προστασία έναντι κάθε τύπου του HPV ή έναντι προϋπαρχουσών λοιμώξεων από HPV, ο τακτικός προληπτικός έλεγχος του τραχήλου της μήτρας παραμένει σημαντικός και πρέπει να συνεχίζεται σύμφωνα με τις τοπικές συστάσεις.
Πόσο αποτελεσματικά είναι τα εμβόλια έναντι του HPV;
Τα εμβόλια στοχεύουν τους τύπους του HPV που συχνότερα προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ένα από τα εμβόλια (HPV4) προστατεύει επίσης από τους τύπους του HPV που προκαλούν κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων. Και τα δύο εμβόλια είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην πρόληψη των στοχευμένων τύπων HPV.
Οι μελέτες επίσης έδειξαν ότι τα παραπάνω εμβόλια μπορεί να παρέχουν διασταυρούμενη προστασία από τη λοίμωξη ή από τις βλάβες του τραχήλου της μήτρας που σχετίζονταν με άλλους τύπους του HPV που προκαλούν καρκίνο, περιλαμβανομένου του τύπου 31 (και του τύπου 45 για το HPV2).
Τα εμβόλια είναι λιγότερο αποτελεσματικά στην πρόληψη της σχετιζόμενης με τον HPV νόσου σε νεαρές γυναίκες που έχουν ήδη εκτεθεί σε έναν ή περισσότερους τύπους του HPV. Αυτό συμβαίνει επειδή τα εμβόλια προφυλάσσουν από τον HPV πριν ένα άτομο εκτεθεί σε αυτόν.
Πόσο διαρκεί η προστασία του εμβολίου; Χρειάζεται αναμνηστική δόση;
Η έρευνες δείχνουν ότι η προστασία του εμβολίου είναι μακράς διάρκειας. Οι τίτλοι αντισωμάτων φθάνουν στο αποκορύφωμά τους μετά την τρίτη δόση, στη συνέχεια μειώνονται σταδιακά μέχρι τον 24ο μήνα και παραμένουν υψηλότεροι από εκείνους των ατόμων που έχουν μολυνθεί με φυσικό τρόπο. Οι μελέτες έχουν δείξει προστασία μετά από 9 περίπου χρόνια για το HPV2, και μετά από 4 χρόνια για το HPV4. Ωστόσο, η ακριβής διάρκεια της ανοσίας μετά το σχήμα των 3 δόσεων δεν έχει τεμηριωθεί.
Εξακολουθούν να διεξάγονται μελέτες παρακολούθησης που θα μας δώσουν περισσότερες πληροφορίες και ενδεχομένως να στοιχειοθετήσουν και την ανάγκη μιας αναμνηστικής δόσης. Παρόλο που τουλάχιστον ένα από τα εμβόλια (HPV2) έχει παρουσιάσει μια μελέτη χορήγησης αναμνηστικής (4ης) δόσης (7 χρόνια περίπου μετά την 1η) με μεγαλύτερη από 16 φορές αύξηση των αντισωμάτων κατά των τύπων HPV-16 & HPV-18, ο χρόνος και η ανάγκη για αναμνηστική(ές) δόση(εις) δεν έχουν τεκμηριωθεί.
Από τι ΔΕΝ προστατεύουν τα εμβόλια;
Τα εμβόλια δεν προστατεύουν από όλους τους τύπους του HPV. Περίπου το 30% των περιπτώσεων του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας δεν θα προλαμβάνεται από τα εμβόλια, γι ‘αυτό είναι σημαντικό για τις γυναίκες να συνεχίσουν να ελέγχονται τακτικά (τεστ Παπανικολάου). Επίσης, τα εμβόλια δεν προφυλάσσουν από άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Έτσι, είναι σημαντικό τα σεξουαλικά ενεργά άτομα να λαμβάνουν μέτρα προφύλαξης από άλλες σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις.
Πόσο ασφαλή είναι τα εμβόλια έναντι του HPV;
Και τα δύο εμβόλια έχουν λάβει άδεια από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, ο οποίος τα ενέκρινε ως ασφαλή και αποτελεσματικά. Και τα δύο εμβόλια έχουν μελετηθεί σε χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, και αυτές οι μελέτες δεν έδειξαν σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια.
Στις μελέτες, οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες του Gardasil (εμφανίζονται σε περισσότερους από 1 στους 10 ασθενείς) ήταν ο πυρετός και οι αντιδράσεις στην περιοχή εφαρμογής της ένεσης (ερυθρότητα, πόνος, οίδημα). Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες του Cervarix (εμφανίζονται σε περισσότερους από 1 στους 10 ασθενείς) είναι πονοκέφαλος, μυαλγία (πόνος στους μυς), αντιδράσεις στο σημείο της ένεσης, όπως πόνος, ερυθρότητα και οίδημα, και επίσης κόπωση. Η ασφάλεια των εμβολίων εξακολουθεί να παρακολουθείται από τους αρμόδιους φορείς.
Λιποθυμία (απώλεια αισθήσεων), η οποία μπορεί να συμβεί μετά από ένεση ειδικά στους εφήβους, έχει επίσης παρατηρηθεί μετά τον εμβολιασμό έναντι του HPV. Επειδή η λιποθυμία μπορεί να προκαλέσει πτώσεις και τραυματισμούς, οι έφηβοι και οι ενήλικες θα πρέπει να κάθονται ή να ξαπλώνουν κατά τη διάρκεια και περίπου για 15 λεπτά μετά τον εμβολιασμό.
Τα εμβόλια δεν πρέπει να χορηγούνται σε άτομα που ενδέχεται να παρουσιάσουν ή παρουσιάζουν υπερευαισθησία (αλλεργία) στη δραστική ουσία ή σε οποιοδήποτε άλλο από τα συστατικά του φαρμάκου. Οι ασθενείς που εμφανίζουν σημάδια αλλεργίας έπειτα από μία δόση, δεν πρέπει να λαμβάνουν τις υπόλοιπες δόσεις του εμβολίου. Ο εμβολιασμός πρέπει να αναβάλλεται σε άρρωστους ασθενείς με υψηλό πυρετό.
Μια πρόσφατη μελέτη σχεδόν 200.000 νέων γυναικών (9 – 26 ετών) που έλαβαν το τετραδύναμο εμβόλιο (HPV4) διαπίστωσε ότι ο εμβολιασμός συσχετίστηκε με συγκοπή (λιποθυμία) μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας της ένεσης και λοιμώξεις του δέρματος εντός δύο εβδομάδων από τον εμβολιασμό. Τα ευρήματα αυτά ενισχύουν την πεποίθηση ότι είναι γενικά ασφαλής ο εμβολιασμός στο πλαίσιο της φροντίδας για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων.
Εσείς, έχετε εμβολιάσει τα παιδιά σας;
