Γράφει η Μαρία Μπουντουβή, Χειρουργός Οδοντίατρος

syxroniodontiatriki@gmail.com

Οι περιοδοντικές νόσοι, συμπεριλαμβανομένης και της ουλίτιδας, αποτελούν ίσως τις πιο διαδεδομένες νόσους στην ανθρωπότητα. Η περιοδοντίτιδα είναι μια φλεγμονώδης νόσος που χαρακτηρίζεται από την καταστροφή των στηρικτικών ιστών του δοντιού (ούλα – περιοδοντικός σύνδεσμος – φατνιακό οστό).

Πώς μπορεί όμως μια φλεγμονή των ούλων (ουλίτιδα) να εξελιχθεί σε περιοδοντική νόσο και τελικά σε απώλεια του δοντιού;

Ξεκινώντας από την μικροβιακή φλεγμονή των ούλων, η εξέλιξη στους περιοδοντικούς ιστούς καταλήγει στην καταστροφή των κολλαγόνων ινών του περιοδοντικού συνδέσμου και τελικά στην δημιουργία ενός περιοδοντικού «θυλάκου» μεταξύ του δοντιού και των ούλων. Ο θύλακος αυτός δεν είναι ορατός, ανιχνεύεται όμως με την περιοδοντική μύλη  του οδοντιάτρου. Στο έδαφος του θυλάκου επιτείνεται πλέον η φλεγμονή και, ενώ η διαδικασία της οστικής καταστροφής είναι αργή, η απώλεια στήριξης του δοντιού είναι μη αναστρέψιμη.

Ο Σακχαρώδης διαβήτης ως νοσολογική οντότητα χαρακτηρίζεται κυρίως από την αύξηση της γλυκόζης του αίματος λόγω έλλειψης ή ανεπαρκούς δράσης της ινσουλίνης και δύναται να εμφανίσει επιπλοκές σε διαφορετικά συστήματα του οργανισμού (μικρο – ή μακροαγγειοπάθεια, νεφροπάθεια – χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, αμφιβληστροειδοπάθεια, νευροπάθεια περιφερικού και αυτόνομου νευρικού συστήματος, διαταραχές ή αδυναμία επούλωσης τραύματος).

Ποια είναι η σχέση μεταξύ περιοδοντίτιδας και σακχαρώδους διαβήτη;

Η πλειοψηφία των δημοσιευμένων άρθρων μιλάει για την αμφίδρομη σχέση μεταξύ διαβήτη  και περιοδοντίτιδας. Αφενός  η περιοδοντίτιδα έχει καθιερωθεί ως η  6^η επιπλοκή του διαβήτη προστιθέμενη στην ομάδα των πέντε επιπλοκών του που προαναφέραμε αφετέρου η περιοδοντική νόσος σε διαβητικούς ασθενείς  μπορεί να οδηγήσει σε απορρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης και ανεπαρκή γλυκαιμικό έλεγχο.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (τύπου 1 και 2) ως πάθηση αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση περιοδοντίτιδας. Οι περισσότερες έρευνες δείχνουν μεγαλύτερη συχνότητα και σοβαρότητα περιοδοντικών νόσων σε διαβητικούς σε σχέση με τους μη διαβητικούς, με μεγαλύτερη απώλεια πρόσφυσης και φατνιακού οστού, αυξημένη αιμορραγία, κινητικότητα και τελικώς απώλεια δοντιών.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο διαβήτης δημιουργεί μεταβολές στο περιοδόντιο των ασθενών (εκφύλιση ιστών, ενασβεστιώσεις των τριχοειδών των ούλων) που ευνοούν την εγκατάσταση και επιδείνωση της φλεγμονής. Επιπλέον δρα βλαπτικά στους αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού, στη μικρο- και μακροκυκλοφορία, ο οργανισμός γίνεται  περισσότερο δεκτικός στις λοιμώξεις, ενώ παράλληλα μειώνεται η ικανότητα του για επούλωση. Γίνεται εμφανές ότι η πορεία της περιοδοντίτιδας, ως φλεγμονής ή ενός στοματικού τραύματος, σε διαβητικούς χωρίς καλό γλυκαιμικό έλεγχο είναι βεβαρυμένη.

Αντίστροφα, η  ανάπτυξη περιοδοντίτιδας σε διαβητικούς ασθενείς οδηγεί σε απορρύθμιση του γλυκαιμικού ελέγχου. Αυτό αποδίδεται στο ότι η περιοδοντίτιδα μπορεί να συντηρήσει μια κατάσταση χρόνιας συστηματικής φλεγμονής (όπως διαπιστώνεται από την αύξηση των επιπέδων της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης, IL-6, IL-1 και του ινωδογόνου) και να αυξήσει την αντίσταση της ινσουλίνης. Επιπροσθέτως έχει παρατηρηθεί ότι, παρουσία περιοδοντίτιδας, είναι δυνατόν να σημειωθεί αύξηση των επιπέδων IL6, TNFa γεγονός που ενισχύει επιπλέον την αντίσταση της ινσουλίνης.

Μπορεί η θεραπεία της περιοδοντίτιδας να βελτιώσει το γλυκαιμικό έλεγχο;

Η αποτελεσματική περιοδοντική θεραπεία μπορεί να βελτιώσει κάποιες επιπλοκές του διαβήτη και ειδικά την υπεργλυκαιμία ενώ η σοβαρή περιοδοντίτιδα συνδέεται με φτωχό γλυκαιμικό έλεγχο. Το όφελος  είναι ιδιαίτερα εμφανές σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, όπου έχουν αναφερθεί περιστατικά με μείωση των επιπέδων γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης μετά από περιοδοντική θεραπευτική αντιμετώπιση. Το παραπάνω ενισχύεται από μελέτες (Taylor et al. 1996) που έδειξαν ότι η σοβαρή περιοδοντίτιδα συνδέεται με σημαντική επιδείνωση του γλυκαιμικού ελέγχου των ασθενών.

Η αντίληψη ότι οι περιοδοντικές παθήσεις αφορούν μόνο στα δόντια και τους περιοδοντικούς ιστούς είναι απλοποιημένη. Αντιθέτως είναι εύλογο να αποδοθεί σε αυτές η εμφάνιση ή η επιδείνωση συστηματικών καταστάσεων. Σε πολλούς ανθρώπους οι συνέπειες μιας νόσου του περιοδοντίου μπορεί να είναι σχετικά επουσιώδεις ή υποκλινικές. Σε ευπαθή όμως άτομα, η περιοδοντική νόσος μπορεί να είναι παράγοντας κινδύνου ή να εμπλέκεται στους παθογενετικούς μηχανισμούς συστηματικών καταστάσεων όπως ο σακχαρώδης διαβήτης.

Η εκπαίδευση των ασθενών για την αντιμετώπιση των προαναφερθέντων καταστάσεων είναι προτεραιότητα. Χρειάζεται συστηματικός έλεγχος των επιπέδων γλυκόζης σε συνδυασμό με περιοδοντικό έλεγχο και θεραπεία για την προάσπιση της γενικότερης υγείας και της ποιότητας ζωής των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη. Ο περιοδικός ιατρικός και οδοντιατρικός έλεγχος συμβάλλει στην ενημέρωση, την πρόληψη και τον θεραπευτικό έλεγχο αλληλοσυνδεόμενων χρόνιων καταστάσεων, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και η περιοδοντίτιδα.