Ανδρική οστεοπόρωση: αίτια
Η οστεοπόρωση έχει συνδεθεί με τις γυναίκες και την προχωρημένη ηλικία. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωριστεί ότι η οστεοπόρωση είναι ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας και στους άνδρες, ακόμη και νεότερης ηλικίας, οι οποίοι παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων με τις γνωστές, σοβαρές συνέπειες. Συστηματικά νοσήματα, θεραπευτικές παρεμβάσεις, διατροφικοί, περιβαλλοντικοί, ορμονικοί, γενετικοί, αλλά και άγνωστοι μέχρι σήμερα, παράγοντες συνθέτουν το αιτιολογικό φάσμα της ανδρικής οστεοπόρωσης.
Σκελετός και ηλικία
Η οστική αύξηση πραγματοποιείται σταδιακά κατά την παιδική ηλικία, αλλά επιταχύνει κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Στους άνδρες, η ταχεία αυτή αύξηση ξεκινά αργότερα, αλλά είναι μεγαλύτερη και διαρκεί περισσότερο χρόνο από ό,τι στις γυναίκες. Η υψηλότερη κορυφαία οστική μάζα στους άνδρες οφείλεται στην ανάπτυξη μεγαλύτερων οστών λόγω της μεγαλύτερης περιοστικής αύξησής τους. Αυτό οδηγεί σε μηχανικά ισχυρότερα οστά και μειώνει τον καταγματικό κίνδυνο.
Η μείωση της οστικής ποιότητας ξεκινά με την απώλεια σπογγώδους οστού από την τρίτη δεκαετία σε γυναίκες και άνδρες. Η απώλεια σπογγώδους οστού συνεχίζεται καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής και επιταχύνει στα γηραιότερα άτομα σε κρίσιμες περιοχές, όπως η σπονδυλική στήλη και ο αυχένας του μηριαίου. Στις γυναίκες, το φαινόμενο αυτό είναι περισσότερο δραματικό μετά την εμμηνόπαυση.
Η απώλεια σπογγώδους οστού συνίσταται σε απώλεια οστικών δοκίδων στις γυναίκες, ενώ στους άνδρες σε λέπτυνση αλλά διατήρησή τους. Η λέπτυνση των οστικών δοκίδων έχει μικρότερη επίπτωση στην οστική αντοχή έναντι της προκαλούμενης από την απώλειά τους, εξηγώντας εν μέρει τον χαμηλότερο κίνδυνο κατάγματος στους άνδρες.
Η απώλεια φλοιώδους οστικής μάζας συμβαίνει κυρίως μετά την ηλικία των 60 ετών και στα 2 φύλα. Η αυξημένη σπογγώδης και φλοιώδης οστική απώλεια στους ηλικιωμένους άνδρες συνοδεύεται από συνήθως ήπια έως μέτρια αύξηση στα επίπεδα των βιοχημικών δεικτών οστικού μεταβολισμού, η οποία γίνεται εμφανής συνήθως μετά την ηλικία των 60-70 χρόνων.
Συνολικά, οι διαφορές στην οστική ευθραυστότητα και τον καταγματικό κίνδυνο μεταξύ γυναικών και ανδρών εξηγούνται από τις διαφορές στη γεωμετρία των οστών (μικρότερα οστά στις γυναίκες) και τις διαφορές στην οστική απώλεια (μεγαλύτερες μειώσεις της σπογγώδους και φλοιώδους οστικής μάζας με μικρότερης έκτασης αντισταθμιστική περιοστική αύξηση στις γυναίκες).
Ο ρόλος των στεροειδών του φύλου
Κατά την εμμηνόπαυση, η απότομη έλλειψη των οιστρογόνων οδηγεί σε αυξημένη οστική απορρόφηση και απώλεια δοκίδων στις γυναίκες, με δραματική αύξηση του καταγματικού κινδύνου. Αντίθετα, στους άνδρες, τα επίπεδα της βιοδιαθέσιμης τεστοστερόνης μειώνονται με βραδύτερο ρυθμό, δεν παρατηρείται αντίστοιχη φάση ταχείας οστικής απώλειας, αλλά βραδεία δοκιδώδης λέπτυνση.
Μόνο στο πλαίσιο της απότομης μείωσης των ανδρογόνων, όπως συμβαίνει κατά τη θεραπεία ορμονικού αποκλεισμού σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη, εμφανίζεται στους άνδρες αυξημένη απώλεια οστικής μάζας με απότομη αύξηση του κινδύνου καταγμάτων.
Αιτιολογία της ανδρικής οστεοπόρωσης
Σε ποσοστό, ενδεχομένως, άνω του 50% των ανδρών με οστεοπόρωση, η νόσος είναι το αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης αιτίας που οδηγεί σε απώλεια οστικής μάζας και κατάγματα (δευτεροπαθής οστεοπόρωση). Σε γυναίκες άνω των 50 ετών με πρόσφατο σπονδυλικό ή μη-σπονδυλικό κάταγμα, το ποσοστό αυτό φαίνεται ότι είναι παρόμοιο. Όταν, μετά από ενδελεχή έλεγχο, δε μπορεί να εντοπιστεί κάποια υποκείμενη αιτία, η ανδρική οστεοπόρωση αναφέρεται ως «σχετιζόμενη με την ηλικία οστεοπόρωση» στους άνδρες άνω των 70 ετών και ως «ιδιοπαθής οστεοπόρωση» πριν από την ηλικία των 70 ετών.
Δευτεροπαθής οστεοπόρωση
Η εμφάνιση της οστεοπόρωσης μπορεί να συνδέεται άμεσα με την παθοφυσιολογία μιας ασθένειας, όπως τον υπερθυρεοειδισμό, τον πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό ή τη νόσο Cushing, με τις άμεσες στα οστά δυσμενείς επιπτώσεις της θυρεοειδικής ορμόνης, της παραθορμόνης (PTH) και των γλυκοκορτικοειδών, αντίστοιχα. Η οστεοπόρωση μπορεί επίσης να αποτελέσει ένα φαινόμενο έμμεσα συνδεδεμένο με μια ασθένεια, όπως μια νευρολογική πάθηση (σκλήρυνση κατά πλάκας) που προκαλεί ακινητοποίηση ή σε σύνδρομα δυσαπορρόφησης με συνακόλουθο δευτεροπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό. Τέλος, η οστεοπόρωση μπορεί να προκύψει από τη θεραπευτική αγωγή διαφόρων ασθενειών, όπως η προκαλούμενη από γλυκοκορτικοειδή οστεοπόρωση ή η θεραπεία του καρκίνου του προστάτη με GnRH ανάλογα. Συνδυασμός διαφόρων μηχανισμών συμβάλλει στην οστεοπόρωση, όπως συμβαίνει συνήθως σε χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ή σε οστεοπόρωση μετά από μεταμόσχευση.
Οι πιο συχνές αιτίες δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης στους άνδρες είναι η περίσσεια γλυκοκορτικοειδών, ο υπογοναδισμός και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Η ενδογενής (σύνδρομο Cushing) ή, συχνότερα, ιατρογενής υπερκορτιζολαιμία αποκαλύπτεται σε σχεδόν 20% των οστεοπορωτικών ανδρών. Οδηγεί σε μυϊκή ατροφία, δευτερογενή υπογοναδισμό και αυξημένη απόπτωση των οστεοβλαστών και των οστεοκυττάρων. Η καθημερινή πρόσληψη 5 mg/ημέρα πρεδνιζολόνης (ή ισοδύναμου) μειώνει την οστική πυκνότητα και αυξάνει τον κίνδυνο σπονδυλικών και μη σπονδυλικών καταγμάτων. Ο κίνδυνος αρχίζει να αυξάνεται μέσα σε 3-6 μήνες μετά την έναρξη της θεραπείας με κορτικοστεροειδή και σταδιακά μειώνεται μετά τη διακοπή.
Σε προεφηβικής αιτίας υπογοναδισμό, με την αποτυχία της έγκαιρης και πλήρους εφηβικής ανάπτυξης (π.χ. σύνδρομο Kallmann και άλλες αιτίες υπογοναδοτροφικού υπογοναδισμού), η οστεοπόρωση προκαλείται από ανεπαρκή απόκτηση κορυφαίας οστικής μάζας και είναι συνέπεια της συνδυασμένης ανεπάρκειας ανδρογόνων και οιστρογόνων.
Ο υπογοναδισμός που προκαλείται φαρμακευτικά ή χειρουργικά αποτελεί μια εδραιωμένη αιτία της ανδρικής οστεοπόρωσης. Ο αυξημένος κίνδυνος καταγμάτων στους άνδρες υπό θεραπεία ανδρογονικού αποκλεισμού δείχνει τον κρίσιμο ρόλο των ανδρογόνων για τη διατήρηση της ανδρικής σκελετικής υγείας.
Η οστεοπόρωση στους άνδρες με προχωρημένη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) έχει μια πολυπαραγοντική προέλευση (χρήση συστηματικών και εισπνεόμενων γλυκοκορτικοειδών και σχετικός υπογοναδισμός, χαμηλός δείκτης μάζας σώματος, ανεπάρκεια βιταμίνης D, κάπνισμα και καθιστική ζωή).
Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ευθύνεται επίσης για το 15% των περιπτώσεων οστεοπόρωσης στους άνδρες, αν και στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό αναμένεται μικρότερο. Η επίδραση στον κίνδυνο καταγμάτων και την οστική πυκνότητα εξαρτάται από την ημερήσια πρόσληψη. Τρεις ή περισσότερες μονάδες αλκοόλ την ημέρα, σχετίζονται με αύξηση του κινδύνου κατάγματος που πιθανότατα ενισχύεται από τον αυξημένο κίνδυνο πτώσεων. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται επίσης με διατροφικές ελλείψεις και υπογοναδισμό.
Το κάπνισμα σχετίζεται με αυξημένη οστική απορρόφηση με αποτέλεσμα την μειωμένη οστική πυκνότητα. Στους καπνιστές, τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D με τον ακόλουθο δευτεροπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό μπορεί να εξηγήσουν εν μέρει την επίδραση του καπνού στα οστά. Ωστόσο, ο μηχανισμός που ευθύνεται για τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στους καπνιστές δεν έχει διευκρινιστεί, αλλά μπορεί να είναι συνδυασμός της χαμηλότερης διαιτητικής πρόσληψης, μειωμένης έκθεσης στο ηλιακό φως εξαιτίας της καθιστικής ζωής των καπνιστών ή η πιθανή επίδραση του καπνίσματος στην δερματική σύνθεση ή εντερική απορρόφηση της της βιταμίνης D.
Περίπου 8% των οστεοπορωτικών ανδρών έχουν ιδιοπαθή υπερασβεστιουρία (≥ 3-4 mg/kg/ημέρα ή ≥ 300 mg/ημέρα). Αυτή η αύξηση της απέκκρισης ασβεστίου μπορεί να οφείλεται σε αυξημένη εντερική απορρόφηση ή μειωμένη νεφρική επαναρρόφηση του ασβεστίου και σε αύξηση της οστικής απορρόφησης, αλλά οι μηχανισμοί δεν είναι πλήρως εξακριβωμένοι.
Ενήλικες με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 έχουν μειωμένη οστική μάζα και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων σε σύγκριση με τους ενήλικες χωρίς διαβήτη. Αυτοί οι ασθενείς έχουν χαμηλή οστική εναλλαγή με μειωμένη οστική παραγωγή λόγω των χαμηλών επιπέδων της ινσουλίνης και του IGF-1 που δυσχεραίνει την οστεοβλαστική ωρίμανση και λειτουργία.
Ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 συνήθως έχουν φυσιολογική ή αυξημένη οστική μάζα. Η παχυσαρκία που προκαλείται από μια σχετική αντίσταση στην ινσουλίνη σε αυτούς τους ασθενείς οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης και IGF-1 που αυξάνει των πολλαπλασιασμό και τη λειτουργία των οστεοβλαστών. Ωστόσο, παρά την φυσιολογική ή ακόμα και τη μεγάλη οστική τους μάζα, οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 βρίσκονται σε κίνδυνο καταγμάτων, ο οποίος οφείλεται σε άλλους παράγοντες, όπως η διαβητική νευροπάθεια, η σαρκοπενία, οι διαταραχές της όρασης και οι υπογλυκαιμίες.
Οι αποδέκτες στερεών οργάνων και όσοι υποβάλλονται σε μεταμόσχευση μυελού των οστών διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων. Οι παράγοντες που συμβάλλουν περιλαμβάνουν την προϋπάρχουσα της μεταμόσχευσης οστική νόσο, τη χρήση γλυκοκορτικοειδών και άλλων ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, τον υπογοναδισμό, την ανεπάρκεια βιταμίνης D , το δευτεροπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό και τον καθιστικό τρόπο ζωής.
Σχετιζόμενη με την ηλικία οστεοπόρωση
Η σχετιζόμενη με την ηλικία οστική απώλεια χαρακτηρίζεται από προοδευτικές μεταβολές στον οστικό μεταβολισμό που συνίστανται, κυρίως, σε ελαττωμένη οστική παραγωγή έναντι της οστικής απορρόφησης. Τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, ο συνδυασμός ενδοκρινικών, αλλά και συστηματικών εκδηλώσεων, της ελαττωμένης σωματικής δραστηριότητας και των διαφόρων συνηθειών και διατροφικών ανεπαρκειών συμβάλλουν στην ανάπτυξη της σχετιζόμενης με την ηλικία οστεοπόρωσης.
Η γήρανση χαρακτηρίζεται από προοδευτική απώλεια της μυϊκής ποσότητας και ποιότητας, με αποτέλεσμα τη μείωση της μυϊκής δύναμης. Η επακόλουθη ελάττωση της σωματικής δραστηριότητας προκαλεί διαταραχές στην οστεοβλαστογένεση και απώλεια οστικής μάζας.
Τα κύρια θρεπτικά συστατικά που επηρεάζουν την οστική μάζα είναι το ασβέστιο, οι πρωτεΐνες και η βιταμίνη D, αν και η βιταμίνη Κ, η βιταμίνη Α, τα φυτοοιστρογόνα και άλλα θρεπτικά συστατικά μπορεί επίσης να παίζουν κάποιο ρόλο. Στους ηλικιωμένους άνδρες, η χαμηλή διαιτητική πρόσληψη ασβεστίου και η μειωμένη σύνθεση βιταμίνης D λόγω της διαταραχής της νεφρικής λειτουργίας και της ανεπαρκούς έκθεσης στον ήλιο οδηγεί σε αρνητικό ισοζύγιο ασβεστίου. Αυτό προκαλεί την έκκριση PTH (δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός) με αυξημένη οστική απώλεια. Η βιταμίνη D έχει επίσης συσχετιστεί με τη μυϊκή δύναμη. Υποδοχείς για τη βιταμίνη D υπάρχουν στους σκελετικούς μυς, η έκφραση των οποίων ελαττώνεται σημαντικά με την ηλικία. Αυτό οδηγεί σε απώλεια μυϊκής ισχύος στα ηλικιωμένα άτομα με αυξημένο κίνδυνο πτώσεων.
Η σχετιζόμενη με την ηλικία μείωση των επιπέδων της αυξητικής ορμόνης (GH) και του IGF-1 σχετίζεται με μειωμένη οστική πυκνότητα. Ο IGF-1 προάγει τον πολλαπλασιασμό, τη διαφοροποίηση και την επιβίωση των οστεοβλαστών. Στους ηλικιωμένους άνδρες παρατηρείται ελαττωμένη εκκριτική ικανότητα του αδένα της υπόφυσης, γεγονός που αμβλύνει την παλμική έκκριση GH. Αυτό, με τη σειρά του, μειώνει την ηπατική παραγωγή IGF-1 και της IGF-δεσμευτικής πρωτεΐνης 3 (IGFBP 3), η οποία οδηγεί σε αυξημένη έκκριση SHBG και μειωμένη βιοδιαθεσιμότητα των στεροειδών του φύλου. Τα χαμηλά επίπεδα IGF-1 έχουν επίσης συσχετιστεί με ανεπαρκή διαιτητική πρόσληψη πρωτεΐνης . Φαίνεται, λοιπόν, ότι τόσο η διαταραχή του άξονα GH-IGF-1 όσο και τα μειωμένα επίπεδα IGF-1 λόγω ανεπαρκούς πρωτεϊνικής πρόσληψης μπορεί να συμβάλουν στην οστική απώλεια στους ηλικιωμένους.
Αναφέρθηκε παραπάνω ότι η περίσσεια γλυκοκορτικοειδών είναι από τις συχνότερες αιτίες δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης. Αξίζει να προστεθεί ότι τόσο η επινεφριδική παραγωγή γλυκοκορτικοειδών όσο και η οστική έκφραση του ενζύμου της 11β-υδροξυστεροειδικής αφυδρογονάσης 1, η οποία προάγει την τοπική σύνθεση ενεργών γλυκοκορτικοειδών, αυξάνουν με την ηλικία, υποδηλώνοντας ότι τα ενδογενή γλυκοκορτικοειδή συμβάλλουν στη σχετιζόμενη με την ηλικία οστική απώλεια. Τα γλυκοκορτικοειδή αναστέλλουν την οστεοβλαστική δραστηριότητα και διαταράσσουν την οστική αγγείωση και ενυδάτωση ελαττώνοντας την οστική αντοχή.
Ιδιοπαθής οστεοπόρωση
Η ιδιοπαθής οστεοπόρωση συνήθως παρουσιάζεται ως ένα ή περισσότερα συμπτωματικά σπονδυλικά κατάγματα σε νεότερους άνδρες, ηλικίας 30-70 ετών, στους οποίους η κλινικοεργαστηριακή διερεύνηση αποτυγχάνει να αποκαλύψει μια ξεκάθαρη αιτιολογία. Πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ της ιδιοπαθούς οστεοπόρωσης σε νέους ενήλικες άνδρες με χαμηλή κορυφαία οστική μάζα και καταστάσεις με καθυστέρηση και ανεπαρκή σκελετική ωρίμανση. Σπανιότερα, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιαστούν με φλοιώδη κατάγματα (κατάγματα κόπωσης των κάτω άκρων ή κατάγματα ισχίου).
Η ιδιοπαθής ανδρική οστεοπόρωση φαίνεται να μοιράζεται κοινά παθοφυσιολογικά χαρακτηριστικά με την προεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση στις γυναίκες και πιστεύεται ότι οφείλεται σε πιθανή υποκείμενη δυσλειτουργία των οστεοβλαστών. Γενικά, τα ευρήματα από τις ιστομορφομετρικές μελέτες και τον έλεγχο των βιοχημικών δεικτών οστικού μεταβολισμού έχουν δείξει ότι η πλειοψηφία των ανδρών με ιδιοπαθή οστεοπόρωση, συμπεριλαμβανομένου ενός σημαντικού ποσοστού ανδρών με χαμηλή οστική μάζα και υπάρχον σπονδυλικό κάταγμα, παρουσιάζουν χαμηλή οστική εναλλαγή, αν και άλλες έρευνες έχουν υποδείξει την εμφάνιση αυξημένης οστικής εναλλαγής, στοιχεία που αντανακλούν αιτιολογική ετερογένεια μεταξύ των νεαρών ανδρών με χαμηλή οστική πυκνότητα.
Ορμονικοί (χαμηλά επίπεδα οιστραδιόλης και χαμηλή συγκέντρωση IGF-1) και γενετικοί παράγοντες (μεταλλάξεις του LRP5 γονιδίου) μπορεί να συμβάλουν στην ιδιοπαθή οστεοπόρωση. Πράγματι, σε ασθενείς με ιδιοπαθή οστεοπόρωση, το οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης είναι συχνό. Αν και οι περισσότερες από τις μελέτες για την γενετική της οστεοπόρωσης έχουν πραγματοποιηθεί στις γυναίκες, υπάρχουν επίσης ισχυρές ενδείξεις γενετικού υπόβαθρου για την ανδρική οστεοπόρωση. Μεταξύ άλλων, πολυμορφισμοί στην Sp1 θέση δέσμευσης του γονιδίου του κολλαγόνου τύπου 1 και πολυμορφισμοί γονιδίων των υποδοχέων της βιταμίνης D, της αρωματάσης ή του IGF-1 έχουν περιγραφεί να σχετίζονται με χαμηλή κορυφαία οστική μάζα στους άνδρες.
Η αιτιολογία της ανδρικής οστεοπόρωσης είναι πολυπαραγοντική, με τουλάχιστον τις μισές περιπτώσεις να είναι δευτεροπαθούς αιτιολογίας. Τόσο η σχετιζόμενη με την ηλικία ανδρική οστεοπόρωση όσο και η ιδιοπαθής οστεοπόρωση σε νεότερους άνδρες μοιράζονται κοινούς παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς με τη μετεμμηνοπαυσιακή και προεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση στις γυναίκες, αντίστοιχα. Όσο η επιστημονική κοινότητα παραμένει σε διαρκή εγρήγορση για το σημαντικό καταγματικό κίνδυνο που διατρέχουν και οι άνδρες τόσο περισσότερο θα φωτίζονται οι σκοτεινές πτυχές αυτού του προβλήματος.
- Δημοσιεύθηκε στο Οστεοπόρωση
Η “Ανοιχτή Αγκαλιά” κοντά στους φίλους της και το 2014
Ολοκληρώθηκε η πρώτη, για το 2014, εκστρατεία προληπτικής ιατρικής της Ανοιχτής Αγκαλιάς “Υποστηρίζουμε τη ζωή” στη Θράκη (5 – 15 Μαρτίου).
Οι εθελοντές των Φίλων Κοινωνικής Παιδιατρικής & Ιατρικής βρέθηκαν στα Πομακοχώρια του νομού Ξάνθης (Κένταυρος, Σμίνθη, Γλαύκη, Εχίνος, Δημάριο, Κοτύλη, Κεντητή και Εύλαλο) και, παρά τις δύσκολες καιρικές συνθήκες και τη σωματική κόπωση, κράτησαν την υπόσχεσή τους στους μικρούς και μεγάλους φίλους και ήταν κοντά τους για μια ακόμη χρονιά.
Στις 20 Μαρτίου, ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, στο πρόσωπο της Προέδρου της “Ανοιχτής Αγκαλιάς”, κυρίας Γιολάντας Βλάχου, βράβευσε το Σωματείο των Φίλων Κοινωνικής Παιδιατρικής & Ιατρικής για την πολυετή προσφορά του στα Παιδιατρικά Νοσοκομεία της χώρας, τις ακριτικές περιοχές, αλλά και τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα καθώς και στα παιδιά με μειωμένες ικανότητες με τη λειτουργία του Κέντρου Ημέρας.
Ας το επαναλάβω, η “Ανοιχτή Αγκαλιά” δεν είναι μια ακόμη ΜΚΟ. Είναι ό,τι και όποιοι εκφράζουν την “προσφορά στον συνάνθρωπο” ως στάση ζωής κι όχι ως μόδα. Τα 21 χρόνια προσφοράς αυτό καταμαρτυρούν.
Ο εθελοντισμός ήταν μόδα στην Ελλάδα των Ολυμπιακών Αγώνων, σήμερα ανήκει οριστικά στο παρελθόν.
Η συμμετοχή στις εκστρατείες και τις δραστηριότητες της “Ανοιχτής Αγκαλιάς”, αλλά και άλλων δράσεων, δεν είναι διόλου “εθελοντική”. Είναι καθήκον. Είναι υποχρέωση.
Η πρό(σ)κληση για συμμετοχή δεν προέρχεται μονάχα από μια ομάδα επαγγελματιών και εθελοντών, αλλά απ’ όλους εσάς. Γιατί εσείς, άμεσα ή έμμεσα, μάς στηρίζετε από τα φοιτητικά μας χρόνια μέχρι την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης, αλλά και σήμερα στην επαγγελματική μας δραστηριότητα, είτε πρόκειται για τον δημόσιο είτε για τον ιδιωτικό τομέα.
Το κάλεσμα της “Ανοιχτής Αγκαλιάς” δεν είναι παρά μια “εντολή” όλων υμών που η αλληλεγγύη, η προσφορά και η ευθύνη προβάλλουν σαν βασικές αξίες.
Εμείς, θα είμαστε εκεί κάθε φορά που μας αναθέτετε αυτήν την ευθύνη. Και σας ευχαριστούμε γι’ αυτό!
- Δημοσιεύθηκε στο Εθελοντισμός
Τι είναι οι όζοι του θυρεοειδούς;
Ο όρος “όζος του θυρεοειδούς” αναφέρεται στην ανώμαλη ανάπτυξη των θυρεοειδικών κυττάρων που σχηματίζουν έναν όγκο μέσα στον θυρεοειδή αδένα. Παρόλο που οι περισσότεροι όζοι είναι καλοήθεις (μη καρκινωματώδεις), ένα μικρό ποσοστό μπορεί να περιέχουν καρκίνο του θυρεοειδούς. Για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου του θυρεοειδούς σε πρώιμο στάδιο, οι περισσότεροι όζοι χρειάζονται κάποιας μορφής διερεύνηση.
Συμπτώματα
Οι περισσότεροι θυρεοειδικοί όζοι δεν προκαλούν συμπτώματα. Συχνά, οι όζοι του θυρεοειδούς ανακαλύπτονται τυχαία κατά τη διάρκεια μιας κλινικής εξέτασης ρουτίνας ή με απεικονιστικές εξετάσεις, όπως μια αξονική τομογραφία ή ένα υπερηχογράφημα στο λαιμό που μπορεί να γίνουν για εντελώς άσχετους λόγους. Μερικές φορές, οι ίδιοι οι ασθενείς ανακαλύπτουν όζους του θυρεοειδούς παρατηρώντας ένα εξόγκωμα στο λαιμό τους, ενώ ψάχνουν στον καθρέφτη ή κουμπώνουν τον γιακά τους. Οι παθολογικές εξετάσεις της λειτουργίας του θυρεοειδούς μπορεί, μερικές φορές, να είναι ο λόγος για την ανεύρεση ενός μικρού όζου.
Οι όζοι του θυρεοειδούς μπορεί να παράγουν υπερβολικές ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό. Ωστόσο, οι περισσότεροι όζοι, συμπεριλαμβανομένων των καρκινικών, είναι στην πραγματικότητα μη – λειτουργικοί, κάτι που σημαίνει ότι οι εξετάσεις, όπως η TSH, είναι φυσιολογικές.
Σπάνια, οι ασθενείς με όζους του θυρεοειδούς μπορεί να παραπονούνται για πόνο στο λαιμό, το σαγόνι ή το αυτί. Εάν ένας όζος είναι αρκετά μεγάλος για να συμπιέσει την τραχεία ή τον οισοφάγο, μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην αναπνοή, στην κατάποση ή να προκαλέσει ένα “γαργαλητό” στο λαιμό. Ακόμη λιγότερο συχνά, μπορεί να προκληθεί βραχνάδα εάν ο όζος διηθήσει το νεύρο που ελέγχει τις φωνητικές χορδές, αλλά αυτό συνήθως σχετίζεται με καρκίνο του θυρεοειδούς.
Τα σημαντικά σημεία που πρέπει να θυμάστε είναι τα εξής:
- Οι όζοι του θυρεοειδούς συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα.
- Οι εξετάσεις του θυρεοειδούς είναι συνήθως φυσιολογικές, ακόμη και όταν υπάρχει καρκίνος.
- Ο καλύτερος τρόπος για να βρείτε έναν όζο του θυρεοειδούς είναι να βεβαιωθείτε ότι ο Ενδοκρινολόγος σας ελέγχει το λαιμό σας!
Τι προκαλεί τους όζους του θυρεοειδούς και πόσο συχνοί είναι;
Δε γνωρίζουμε τι προκαλεί τους περισσότερους όζους του θυρεοειδούς, αλλά ξέρουμε ότι είναι εξαιρετικά συχνοί. Μέχρι την ηλικία των 60 ετών, περίπου οι μισοί άνθρωποι θα έχουν από έναν όζο του θυρεοειδούς που μπορεί να βρεθεί είτε μέσω της κλινικής εξέτασης ή μέσω απεικονιστικού ελέγχου. Ευτυχώς, πάνω από το 90% αυτών των όζων είναι καλοήθεις. Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, η οποία είναι η πιο συχνή αιτία υποθυρεοειδισμού, συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα θυρεοειδικών όζων. Η ανεπάρκεια ιωδίου (ιωδοπενία), η οποία είναι πλέον ασυνήθιστη, είναι επίσης γνωστό ότι προκαλεί τη δημιουργία όζων του θυρεοειδούς.
Διάγνωση
Πώς αξιολογείται ένας θυρεοειδικός όζος;
Αφού ανακαλυφθεί ένας όζος, ο Ενδοκρινολόγος θα προσπαθήσει να καθορίσει αν το υπόλοιπο του θυρεοειδούς είναι υγιές ή αν ολόκληρος ο αδένας έχει επηρεαστεί από μια γενικότερη κατάσταση, όπως ο υπερθυρεοειδισμός ή ο υποθυρεοειδισμός. Ο Ενδοκρινολόγος θα εξετάσει τον θυρεοειδή για να δει αν το σύνολο του αδένα είναι διογκωμένο και αν υπάρχουν ένας ή περισσότεροι όζοι. Οι αρχικές εργαστηριακές εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν τη μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών (θυροξίνη ή Τ4) και της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) στο αίμα σας για να καθοριστεί αν ο θυρεοειδής σας λειτουργεί κανονικά.
Δεδομένου ότι δεν είναι συνήθως δυνατό να καθοριστεί μόνο από την κλινική εξέταση και τις εξετάσεις αίματος αν ένας όζος του θυρεοειδούς είναι καρκινικός, η διερεύνηση των όζων του θυρεοειδούς συχνά περιλαμβάνει εξειδικευμένες εξετάσεις, όπως το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς και η παρακέντηση με λεπτή βελόνα (FNA, Fine Needle Aspiration).
Υπερηχογράφημα θυρεοειδούς
Το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς είναι ένα βασικό εργαλείο για την αξιολόγηση των όζων του θυρεοειδούς. Χρησιμοποιούνται υψηλής συχνότητας ηχητικά κύματα για να αποκτηθεί μια εικόνα του θυρεοειδούς αδένα. Αυτή η εξέταση μπορεί εύκολα να προσδιορίσει εάν ένας όζος είναι συμπαγής ή γεμάτος με υγρό (κυστικός) και, επίσης, να προσδιορίσει το ακριβές μέγεθός του. Ο υπέρηχος μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό ύποπτων όζων, δεδομένου ότι ορισμένα υπερηχογραφικά χαρακτηριστικά είναι πιο συχνά στον καρκίνο του θυρεοειδούς από ό,τι σε μη καρκινικούς όζους. Το υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς μπορεί να εντοπίσει οζίδια που είναι πάρα πολύ μικρά για να γίνουν αντιληπτά κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης. Ο υπέρηχος μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να καθοδηγήσει με ακρίβεια μια βελόνα απευθείας μέσα στον όζο, όταν ο Ενδοκρινολόγος σας εκτιμά ότι είναι απαραίτητη η παρακέντηση. Αφού ολοκληρωθεί η αρχική αξιολόγηση, το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση των όζων που δεν απαιτούν χειρουργική επέμβαση, για να καθοριστεί αν το μέγεθός τους αυξάνεται ή μειώνεται με το χρόνο. Το υπερηχογράφημα είναι μια ανώδυνη εξέταση που πολλοί Ενδοκρινολόγοι είναι, πλέον, σε θέση να εκτελέσουν στο ιατρείο τους.
Παρακέντηση θυρεοειδούς με λεπτή βελόνα (Fine Needle Aspiration ή FNA)
Η παρακέντηση όζων του θυρεοειδούς με λεπτή βελόνα μπορεί να ακούγεται τρομακτική, αλλά η βελόνα που χρησιμοποιείται είναι πολύ μικρή και μπορεί να μη χρειαστεί ούτε τοπικό αναισθητικό. Αυτή η απλή διαδικασία γίνεται συχνά στο ιατρείο. Μερικές φορές, φάρμακα, όπως αντιπηκτικά ή αντιαιμοπεταλιακά, μπορεί να χρειαστεί να διακοπούν για μερικές ημέρες πριν από την παρακέντηση. Διαφορετικά, η FNA δεν απαιτεί συνήθως καμία άλλη ειδική προετοιμασία (ούτε καν νηστεία). Οι ασθενείς συνήθως επιστρέφουν στο σπίτι ή στην εργασία τους μετά την παρακέντηση, χωρίς καν να χρειαστεί τσιρότο!
Για την παρακέντηση με λεπτή βελόνα, ο ιατρός σας θα χρησιμοποιήσει μια πολύ λεπτή βελόνα για τη λήψη κυττάρων από τον όζο (ή τους όζους) του θυρεοειδούς. Κανονικά, πολλά δείγματα θα ληφθούν από διάφορα μέρη του όζου για να δώσουν στον ιατρό τη δυνατότητα για την ανίχνευση καρκινικών κυττάρων, εάν υπάρχουν. Τα κύτταρα, στη συνέχεια, εξετάζονται κάτω από ένα μικροσκόπιο από ιατρό Κυτταρολόγο.
httpv://youtu.be/Viku6sKFaGY
Το πόρισμα της παρακέντησης θυρεοειδούς με λεπτή βελόνα συνήθως αναδεικνύει ένα από τα παρακάτω ευρήματα:
1. Ο όζος είναι καλοήθης (μη – καρκινωματώδης).
Αυτό το αποτέλεσμα απαντά σε ποσοστό έως 80% των παρακεντήσεων. Ο κίνδυνος να διαφύγει η διάγνωση του καρκίνου, όταν το αποτέλεσμα της FNA είναι καλοήθεις είναι γενικά μικρότερος από 3%. Αυτό είναι ακόμη χαμηλότερο, όταν η παρακέντηση αξιολογείται από έναν έμπειρο Κυτταρολόγο. Σε γενικές γραμμές, οι καλοήθεις όζοι του θυρεοειδούς δεν πρέπει να αφαιρούνται, εκτός εάν προκαλούν συμπτώματα όπως πνιγμός ή δυσκολία στην κατάποση. Η παρακολούθηση με υπερηχογραφήματα είναι σημαντική. Μερικές φορές, μπορεί να χρειαστεί επανάληψη της παρακέντησης στο μέλλον, ειδικά εάν ο όζος μεγαλώνει την πάροδο του χρόνου.
2. Ο όζος είναι κακοήθης (καρκινωματώδης) ή ύποπτος για κακοήθεια.
Κακοήθη αποτελέσματα ανευρίσκονται σε περίπου 5% των παρακεντήσεων και, πιο συχνά, οφείλονται σε θηλώδες καρκίνωμα, το οποίο είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου του θυρεοειδούς. Μια ύποπτη για κακοήθεια παρακέντηση έχει έναν κίνδυνο 50-75% για καρκίνο σε έναν όζο. Αυτές οι διαγνώσεις απαιτούν χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς μετά από διαβούλευση του Ενδοκρινολόγου και του Χειρουργού σας.
3. Ο όζος είναι ακαθόριστος.
Πρόκειται, στην πραγματικότητα, για μια ομάδα αρκετών διαγνώσεων που μπορεί να εμφανιστούν σε μέχρι 20% των περιπτώσεων. Ένα ακαθόριστο (ή απροσδιόριστο) εύρημα αυτό ότι ακόμα κι αν είναι επαρκής ο αριθμός των κυττάρων που συλλέγονται κατά τη διάρκεια της FNA, η εξέταση με το μικροσκόπιο δεν μπορεί να χαρακτηρίσει αξιόπιστα το αποτέλεσμα ως καλόηθες ή καρκίνο.
Η παρακέντηση μπορεί να είναι ακαθόριστη, επειδή ο όζος μπορεί να περιγράφεται ως θυλακιώδης βλάβη. Αυτοί οι είναι καρκινικοί σε ποσοστό 20 έως 30%. Ωστόσο, η διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο με χειρουργική επέμβαση. Δεδομένου ότι οι πιθανότητες ο όζος να μην είναι καρκίνος είναι πολύ μεγαλύτερες (70-80%), μπορεί να αφαιρεθεί μόνο η πλευρά του θυρεοειδούς με τον όζο. Αν βρεθεί, ωστόσο, καρκίνος θα πρέπει να αφαιρεθεί και το υπόλοιπο του θυρεοειδούς αδένα. Εάν η χειρουργική επέμβαση αποκλείσει την ύπαρξη καρκίνου, τότε δε χρειάζεται “συμπληρωματική” θυρεοειδεκτομή.
Η παρακέντηση μπορεί να είναι επίσης ακαθόριστη, επειδή τα κύτταρα από τον όζο έχουν χαρακτηριστικά που δεν μπορούν να ενταχθούν σε κάποια από τις άλλες διαγνωστικές κατηγορίες. Η διάγνωση αυτή ονομάζεται άτυπη ή θυλακιώδης βλάβη απροσδιόριστης σημασίας. Οι διαγνώσεις αυτής της κατηγορίας σπάνια περιλαμβάνουν καρκίνο, έτσι μπορεί είτε να επαναληφθεί η FNA είτε να γίνει χειρουργική εκτομή του μισού θυρεοειδούς αδένα.
4. Η παρακέντηση μπορεί επίσης να είναι μη διαγνωστική ή ανεπαρκής.
Αυτό το αποτέλεσμα αναφέρεται σε λιγότερο από το 5% των περιπτώσεων, αν χρησιμοποιείται το υπερηχογράφημα για να καθοδηγήσει την FNA. Το αποτέλεσμα αυτό δείχνει ότι δεν έχουν ληφθεί αρκετά κύτταρα για να επιτρέψουν τη διάγνωση, είναι ωστόσο συχνό αποτέλεσμα, αν η παρακέντηση γίνεται σε έναν κυστικό όζο. Αυτοί οι όζοι μπορεί να απαιτήσουν επαναξιολόγηση με δεύτερη παρακέντηση ή μπορεί να χρειαστεί να αφαιρεθούν χειρουργικά, ανάλογα με την κλινική κρίση του Ενδοκρινολόγου σας.
Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς
Το σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς γινόταν συχνά στο παρελθόν για την αξιολόγηση των όζων του θυρεοειδούς. Ωστόσο, η χρήση των υπερήχων και η παρακέντηση έχουν αποδειχθεί τόσο ακριβείς και ευαίσθητες δοκιμασίες, ώστε το σπινθηρογράφημα να μη θεωρείται πλέον μία μέθοδος πρώτης γραμμής στη διερεύνηση των θυρεοειδικών όζων. Το σπινθηρογράφημα εξακολουθεί να έχει ένα σημαντικό ρόλο στην αξιολόγηση των σπάνιων όζων που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό. Σε αυτή την κατάσταση, το σπινθηρογράφημα μπορεί να υποδηλώνει ότι δεν χρειάζεται περαιτέρω αξιολόγηση ή παρακέντηση. Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις, το υπερηχογράφημα και η FNA θυρεοειδούς παραμένουν οι καλύτερες και ακριβέστερες μέθοδοι για να αξιολογηθούν όλα τα είδη των θυρεοειδικών όζων.
Μοριακή διάγνωση
Μπορεί κάποια άλλη εξέταση να βοηθήσει στην αξιολόγηση των όζων του θυρεοειδούς;
Ναι! Υπάρχουν δοκιμασίες, όχι ωστόσο ακόμη ευρέως διαθέσιμες, που εξετάζουν τα γονίδια στο DNA των όζων του θυρεοειδούς. Οι εξετάσεις αυτές μπορούν να παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το αν υπάρχει καρκίνος ή όχι και είναι ιδιαίτερα χρήσιμες όταν το δείγμα αξιολογείται από τον Κυτταρολόγο (ή τον Παθολογοανατόμο) ως ακαθόριστο. Αυτές οι εξειδικευμένες εξετάσεις γίνονται σε δείγματα που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της παρακέντησης ή της κανονικής βιοψίας και είναι σήμερα διαθέσιμες μόνο σε πολύ ειδικευμένα ιατρικά κέντρα, ωστόσο η διαθεσιμότητά τους αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Ρωτήστε τον Ενδοκρινολόγο σας αν αυτές οι εξετάσεις είναι διαθέσιμες και μπορεί να είναι χρήσιμες για την αξιολόγηση του όζου του θυρεοειδούς σας.
Θεραπεία
Πώς αντιμετωπίζονται οι όζοι του θυρεοειδούς;
Όλοι οι όζοι του θυρεοειδούς που βρέθηκαν να περιέχουν καρκίνο ή που είναι ιδιαίτερα ύποπτοι για καρκίνο, πρέπει να αφαιρούνται χειρουργικά από έναν έμπειρο Χειρουργό του θυρεοειδούς αδένα. Οι περισσότεροι καρκίνοι του θυρεοειδούς είναι ιάσιμοι και σπάνια προκαλούν προβλήματα απειλητικά για τη ζωή. Οι όζοι που είναι καλοήθεις μετά από την FNA ή πολύ μικροί για να παρακεντηθούν θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά με υπερηχογράφημα κάθε 6 έως 12 μήνες και ετήσια κλινική εξέταση από τον Ενδοκρινολόγο σας. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να χρειαστεί αν ένας όζος που είναι καλοήθης μετά από FNA συνεχίζει να αυξάνεται σε μέγεθος ή αναπτύσσει ανησυχητικά υπερηχογραφικά στοιχεία κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης.
Πηγή: thyroid.org
- Δημοσιεύθηκε στο Θυρεοειδής
Αίρεται η σύσταση για ανάκληση του Protelos από τον ΕΜΑ
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων συνιστά το ρανελικό στρόντιο (Protelos) να παραμείνει διαθέσιμο, αλλά με περαιτέρω περιορισμούς.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων συνέστησε περαιτέρω περιορισμό της χρήσης του φαρμάκου Protelos σε ασθενείς που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με άλλα φάρμακα που έχουν εγκριθεί για την οστεοπόρωση. Επιπλέον, οι ασθενείς αυτοί πρέπει να εξακολουθήσουν να αξιολογούνται τακτικά από τον γιατρό τους και η θεραπεία θα πρέπει να διακόπτεται εάν οι ασθενείς αναπτύξουν καρδιακά ή κυκλοφορικά προβλήματα, όπως η ανεξέλεγκτη υψηλή αρτηριακή πίεση ή η στηθάγχη. Οι ασθενείς που έχουν ιστορικό συγκεκριμένων καρδιακών ή κυκλοφορικών προβλημάτων, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή, δεν πρέπει να χρησιμοποιούν το φάρμακο.
- Δημοσιεύθηκε στο Οστεοπόρωση