Δίαιτες προς αποφυγήν!
Γράφει η Κατερίνα Λυμπεροπούλου, Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, M.Sc.
Το γρήγορο και εύκολο αδυνάτισμα αποτελεί για πολλούς μεγάλο δέλεαρ και κυρίως γι’ αυτούς που δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν ουσιαστικές και μακροπρόθεσμες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους.
Σε αυτούς συνήθως απευθύνονται διάφορες «ανορθόδοξες» δίαιτες αδυνατίσματος που συνήθως έχουν ως αποτέλεσμα γρήγορη επαναφορά του βάρους, αίσθημα αποτυχίας, αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και φυσικά σπατάλη χρημάτων. Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικές από τις κατηγορίες αυτών των διαιτών και πού βασίζεται η κάθε μία:
Δίαιτες με μαγικά τρόφιμα, π.χ. «του γκρέιπφρουτ», «της λαχανόσουπας». Αυτές οι μέθοδοι αποδίδουν ιδιότητες καύσης του σωματικού λίπους σε συγκεκριμένα τρόφιμα και προτείνουν συχνή κατανάλωσή τους έως και μονοφαγία με αυτά. Στην πραγματικότητα κανένα τρόφιμο δεν έχει λιπολυτικές ιδιότητες. Δίαιτες αυτού του τύπου στερούν την ποικιλία και την επάρκεια στη διατροφή καθώς τρώγοντας μόνο από αυτά το άτομο στερείται πολλών θρεπτικών συστατικών από άλλα τρόφιμα. Το αδυνάτισμα έρχεται ως συνέπεια της μειωμένης θερμιδικής πρόσληψης λόγω αποκλεισμού ομάδων τροφίμων και λόγω της απέχθειας που αναπτύσσεται στα εν λόγω «μαγικά» τρόφιμα με αποτέλεσμα το άτομο να τρώει όλο και λιγότερο.
Δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες και υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη: από τις πρώτες και πιο γνωστές είναι η «δίαιτα Atkins». Παρέχουν αρχικά μέχρι 20 γραμμάρια υδατανθράκων και στη συνέχεια μέχρι 50 ενώ, ενδεικτικά, με βάση τα πρότυπα τη μεσογειακής διατροφής, μια δίαιτα 2000 θερμίδων περιλαμβάνει τουλάχιστον 250 γρ. Αποκλείουν πολλά τρόφιμα κυρίως αμυλούχα, φρούτα και λαχανικά. Τα μεγάλα ποσά πρωτεΐνης που παρέχουν αυξάνουν το αίσθημα του κορεσμού και προκαλούν απώλεια υγρών από το σώμα στην οποία οφείλεται και η μεγάλη απώλεια βάρους. Επιπλέον, η έλλειψη υδατανθράκων προκαλεί κέτωση, μια μεταβολική διαδικασία που καταστέλλει την όρεξη. Αυτού του τύπου οι δίαιτες έχουν παροδικό αποτέλεσμα ενώ παράλληλα αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο λόγω της αυξημένης περιεκτικότητάς τους σε ζωικό λίπος.
Δίαιτες με πολλές φυτικές ίνες και πολύ λίγες θερμίδες: πρόκειται για τον αντίποδα της προηγούμενης κατηγορίας. Παρέχουν δηλαδή μικρά ποσά πρωτεΐνης αφού στηρίζονται στη μεγάλη κατανάλωση φυτικών τροφίμων. Οι φυτικές ίνες συγκρατούν πολύ νερό κατά την πέψη δημιουργώντας κορεσμό. Επίσης, τρόφιμα με πολλές φυτικές ίνες (ολικής άλεσης, όσπρια, φρούτα, λαχανικά) έχουν λίγες θερμίδες αναλογικά με τον όγκο τους. Έτσι, θεωρητικά τρώει κανείς μεγάλη ποσότητα φαγητού με λίγες θερμίδες και χορταίνει. Παρόλα αυτά, πρόσληψη φυτικών ινών πέρα του φυσιολογικού (25-38 γρ/ ημέρα για τους ενήλικες) μπορεί να προκαλέσει απόφραξη του εντέρου ή και αφυδάτωση αν δεν καταναλώνεται επιπλέον νερό. Πρέπει λοιπόν να υπάρχουν σε μια δίαιτα απώλειας βάρους αλλά χωρίς υπερβολές.
Δίαιτες με βάση την ομάδα αίματος: βασίζονται στην ύπαρξη ενώσεων πρωτεϊνικής φύσης στα τρόφιμα οι οποίες ονομάζονται λεκτίνες και οι οποίες υποτίθεται πως όταν έρθουν σε επαφή με το αίμα μιας συγκεκριμένης ομάδας αίματος προκαλούν την αντίδραση του σώματος και το «μπλοκάρισμα» του μεταβολισμού. Η αλήθεια είναι ότι οι λεκτίνες υπάρχουν σε διάφορα τρόφιμα, όμως απενεργοποιούνται κατά την παρασκευή του φαγητού ενώ μάλιστα το σώμα διαθέτει προσαρμοστικούς μηχανισμούς για την επιβίωση σε ξένες προς αυτό ουσίες. Οι δίαιτες που βασίζονται σε αυτή τη θεωρία καταλήγουν στον αποκλεισμό τροφίμων και για αυτό το λόγο είναι ανεπαρκείς.
Δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων, μόνο με υγρά: παρέχουν έως 800 θερμίδες την ημέρα υπό τη μορφή υγρών υποκατάστατων γευμάτων. Είναι ιδιαίτερα ελλιπείς και επικίνδυνες. Πρέπει να γίνονται μόνο υπό ιατρική επίβλεψη για συγκεκριμένες παθολογικές καταστάσεις και για μικρό χρονικό διάστημα. Επίσης έχει αποδειχθεί ότι οδηγούν σε μικρή απώλεια σωματικού λίπους και σε πολύ μεγάλη απώλεια μυϊκής μάζας. Η μη κανονική σύσταση της τροφής δε δίνει τη δυνατότητα εκπαίδευσης του ατόμου σε ένα σωστό τρόπο διατροφής.
Άλλες μέθοδοι «χωρίς δίαιτα»: παθητική γυμναστική με ηλεκτρόδια που «καίνε» το λίπος σε στοχευμένα σημεία του σώματος, κρέμες αδυνατίσματος κ.ά. Η αλήθεια είναι ότι ο λιπώδης ιστός αποτελεί αποθήκη ενέργειας η οποία χρησιμοποιείται από το σώμα όταν υπάρχει ανάγκη (έλλειψη ενέργειας λόγω υποθερμιδικής δίαιτας, αυξημένες ανάγκες λόγω άσκησης). Άλλες μέθοδοι όπως ζελατίνες/ ζώνες αδυνατίσματος κατά τη διάρκεια της άσκησης ώστε να αυξάνεται η εφίδρωση είναι εκτός από ανούσιες και επικίνδυνες. Η απώλεια βάρους είναι ουσιαστικά απώλεια ιδρώτα και το βάρος επανέρχεται άμεσα με τη φυσιολογική ενυδάτωση. Αποτελούν δε επικίνδυνες τακτικές αφού η αφυδάτωση που προκαλείται μπορεί να οδηγήσει σε θερμοπληξία.
Συμπερασματικά, μια μέθοδος απώλειας βάρους πρέπει να σας υποψιάζει όταν:
- Απαιτεί την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων με «μαγικές» ιδιότητες
- Απαγορεύει την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων ή μιας ολόκληρης ομάδας τροφίμων
- Περιλαμβάνει ασυνήθιστες ποσότητες τροφίμων ή περίεργους συνδυασμούς
- Υπόσχεται γρήγορη απώλεια βάρους
- Ισχυρίζεται ότι δε χρειάζεται σωματική άσκηση
Φαίνεται ότι η προσπάθεια απώλειας βάρους με μια από τις παραπάνω ή και άλλες ανορθόδοξες μεθόδους που κυκλοφορούν σε αφθονία, μπορεί να είναι από απλώς αναποτελεσματική έως και επικίνδυνη για την υγεία.
Το βασικότερο τους μειονέκτημα είναι ότι δεν προάγεται η διατροφική αγωγή, η εκμάθηση δηλαδή του σωστού τρόπου χειρισμού της τροφής μέσα από μια ισορροπημένη και σωστά σχεδιασμένη διατροφή απώλειας βάρους.
Έτσι, το άτομο δεν καταφέρνει να αλλάξει τις κακές συνήθειες που προκάλεσαν την αύξηση του βάρους και ξαναμπαίνει σε ένα φαύλο κύκλο αύξησης και μείωσής του από την αρχή, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο την υγεία του. Η απόφαση λοιπόν να χάσει κανείς τα περιττά κιλά του πρέπει να συνοδεύεται από συνειδητή προσπάθεια να αλλάξει τις συνήθειές του μη προσφεύγοντας σε μαγικές και πρόσκαιρες λύσεις.
Βιβλιογραφία
Du H, Feskens E. Dietary determinants of obesity. Acta Cardiol. 2010 Aug;65(4):377-86.
Sacks FM, Bray GA, Carey VJ et al. Comparison of weight-loss diets with different compositions of fat, protein, andcarbohydrates. N Engl J Med. 2009 Feb 26;360(9):859-73.
Πηγή: nutriscience.gr
- Δημοσιεύθηκε στο Γενικά
“Επιλέγοντας σοφά”: 5 συνήθεις, αλλά αμφιλεγόμενες πρακτικές στην Ενδοκρινολογία
Πώς μπορούν οι ασθενείς να πουν αν πραγματικά χρειάζονται μια ιατρική εξέταση; Στο πλαίσιο της εκστρατείας “επιλέγοντας σοφά” (choosing wisely), η Αμερικανική Ενδοκρινολογική Εταιρεία και η Αμερικανική Εταιρεία Κλινικών Ενδοκρινολόγων ανέπτυξαν μια λίστα με μερικές πρακτικές που είναι μεν συνήθεις, αλλά όχι πάντα απαραίτητες.
Η εκστρατεία “επιλέγοντας σοφά®” έχει ως στόχο να προωθήσει τη συνεργασία μεταξύ γιατρών και ασθενών βοηθώντας τους ασθενείς να επιλέξουν φροντίδα που:
- υποστηρίζεται από αποδεικτικά στοιχεία,
- δεν είναι επανάληψη άλλων δοκιμών ή διαδικασιών που έχουν ήδη εφαρμοστεί,
- δεν βλάπτει και
- είναι πραγματικά απαραίτητη.
1. Αποφύγετε τις πολλαπλές καθημερινές μετρήσεις σακχάρου σε ενήλικες με σταθεροποιημένο διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνουν φάρμακα που δεν προκαλούν υπογλυκαιμία.
Όταν ο στόχος του γλυκαιμικού ελέγχου επιτυγχάνεται και τα αποτελέσματα των αυτοελέγχων γίνουν σχετικά προβλέψιμα, το όφελος από την επανειλημμένη επιβεβαίωση είναι μικρό. Υπάρχουν πολλές εξαιρέσεις, όπως η οξεία φάση μιας νόσου, όταν προστίθενται νέα φάρμακα, όταν υπάρχει σημαντική διακύμανση του σωματικού βάρους, όταν η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη αποκλίνει από το στόχο και σε άτομα που χρειάζονται παρακολούθηση για να διατηρήσει τους στόχους. Ο αυτοέλεγχος είναι ευεργετικός όσο συμβάλλει στη μάθηση και την προσαρμογή της θεραπείας.
2. Μη μετράτε την 1,25 – διυδροξυ-βιταμίνη D αν ο ασθενής δεν έχει υπερασβεστιαιμία ή μειωμένη νεφρική λειτουργία.
Πολλοί επαγγελματίες συγχέονται όταν παραγγέλλουν εξετάσεις της βιταμίνης D. Επειδή η 1,25-διυδροξυ-βιταμίνη D (1,25(ΟΗ)2D) είναι η δραστική μορφή της βιταμίνης D, πολλοί επαγγελματίες πιστεύουν ότι η μέτρηση της 1,25-διυδροξυ-βιταμίνης D είναι η ακριβέστερη μέθοδος για την εκτίμηση των αποθεμάτων και της ανεπάρκειας της βιταμίνης D, κάτι που δεν είναι σωστό.
Τα επίπεδα της 1,25-διυδροξυ-βιταμίνης D στον ορρό έχουν μικρή ή καμία σχέση με τα αποθέματα βιταμίνης D, αλλά ρυθμίζονται κυρίως από τα επίπεδα της παραθορμόνης, τα οποία με τη σειρά τους ρυθμίζονται από τα επίπεδα ασβεστίου και/ή της βιταμίνης D. Στην ανεπάρκεια βιταμίνης D, τα επίπεδα της 1,25-διυδροξυ-βιταμίνης D αυξάνονται, δεν ελαττώνονται.
Η ανεξέλεγκτη παραγωγή της 1,25-διυδροξυ-βιταμίνης D (όπως π.χ. στη σαρκοείδωση και τα κοκκιωματώδη νοσήματα) είναι μια ασυνήθιστη αιτία υπερασβεστιαιμίας. Η υποψία τίθεται όταν τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα είναι υψηλά με ταυτόχρονα χαμηλά επίπεδα παραθορμόνης και επιβεβαιώνεται με τη μέτρηση της 1,25-διυδροξυ-βιταμίνης D. Το ένζυμο που ενεργοποιεί τη βιταμίνη D παράγεται στο νεφρό, έτσι ώστε τα επίπεδα της 1,25-διυδροξυ-βιταμίνης D παρουσιάζουν συχνά ενδιαφέρον σε ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση ή πάσχουν από τελικού σταδίου νεφρική νόσο. Υπάρχουν λίγες μόνο άλλες περιπτώσεις, στις οποίες θα μπορούσε να ήταν, αν είναι, χρήσιμη η μέτρηση των επιπέδων 1,25-διυδροξυ-βιταμίνης D.
Τα επίπεδα της 25-υδροξυ-βιταμίνης D (25(ΟΗ)D) στον ορό μπορεί να ελέγχονται περισσότερο συχνά απ’ ό,τι θα έπρεπε, αλλά όταν προσπαθούμε να αξιολογήσουμε την επάρκεια της βιταμίνης D (ή την τοξικότητά της), αυτή είναι η σωστή εξέταση.
3. Μην παραγγέλνετε κάθε φορά κι ένα υπερηχογράφημα θυρεοειδούς σε ασθενείς με παθολογικές εξετάσεις της λειτουργίας του αδένα αν δεν υπάρχει ψηλαφητή ανωμαλία του θυρεοειδούς.
Το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς χρησιμοποιείται για την εντόπιση και τον χαρακτηρισμό των όζων του αδένα και δεν αποτελεί μέρος της συνήθους αξιολόγησης των μη φυσιολογικών λειτουργικών δοκιμασιών (δηλ. των ορμονολογικών εξετάσεων) του θυρεοειδούς (υπερ- ή υπολειτουργία του θυρεοειδούς), εκτός εάν ο ασθενής παρουσιάζει ταυτόχρονα μια μεγάλη βρογχοκήλη ή εξογκώματα του αδένα.
Είναι συχνή η τυχαία ανακάλυψη όζων του θυρεοειδούς. Η χρήση των υπερήχων από υπερβάλλοντα ζήλο συχνά εντοπίζει όζους, οι οποίοι δεν έχουν σχέση με τη μη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς, και μπορεί να εκτρέψουν την κλινική αξιολόγηση προς την εκτίμηση των όζων, παρά τη δυσλειτουργία του αδένα.
Οι απεικονιστικές μέθοδοι μπορεί να χρειάζονται σε θυρεοτοξικούς ασθενείς (ασθενείς με υπερλειτουργία του αδένα). Όταν είναι απαραίτητο, ένα σπινθηρογράφημα, και όχι ένας υπέρηχος του θυρεοειδούς, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εκτιμηθεί η αιτιολογία της θυρεοτοξίκωσης και η πιθανότητα εστιακής αυτονομίας ενός θυρεοειδικού όζου.
4. Μην παραγγέλνετε έλεγχο των επιπέδων της ολικής ή ελεύθερης T3 κατά την αξιολόγηση της δόσης της λεβοθυροξίνης (Τ4) σε ασθενείς με υποθυρεοειδισμό.
Η Τ4 μετατρέπεται σε Τ3 σε κυτταρικό επίπεδο, σχεδόν σε όλα τα όργανα. Τα ενδοκυττάρια επίπεδα της Τ3 ρυθμίζουν την έκκριση της υπόφυσης και τα επίπεδα στο αίμα της TSH (θυρεοτρόπος ορμόνη), καθώς και τις επιδράσεις της ορμόνης του θυρεοειδούς σε πολλαπλά όργανα. Μια φυσιολογική TSH υποδηλώνει επαρκή δόση Τ4.
Η μετατροπή της Τ4 σε Τ3 σε κυτταρικό επίπεδο δεν αντικατοπτρίζεται από τα επίπεδα της Τ3 στο αίμα. Σε σύγκριση με άτομα με ανέπαφο θυρεοειδή, οι ασθενείς που λαμβάνουν Τ4 μπορεί να έχουν υψηλότερα επίπεδα Τ4 και χαμηλότερα επίπεδα Τ3 στο αίμα. Έτσι, τα σχετικά χαμηλότερα επίπεδα της ολικής ή ελεύθερης T3 στο αίμα μπορεί να είναι παραπλανητικά. Στους περισσότερους ασθενείς, μια TSH αρκεί.
5. Μη συνταγογραφείτε θεραπεία με τεστοστερόνη αν δεν υπάρχει βιοχημική επιβεβαίωση ανεπάρκειας τεστοστερόνης.
Πολλά από τα συμπτώματα που αποδίδονται σε ανδρικό υπογοναδισμό συνήθως εμφανίζονται στη φυσιολογική γήρανση ή την παρουσία συννοσηρών καταστάσεων. Η θεραπεία με τεστοστερόνη ενέχει κίνδυνο για σοβαρές παρενέργειες και αντιπροσωπεύει μια σημαντική δαπάνη. Επομένως, είναι σημαντικό να επιβεβαιωθεί η κλινική υποψία υπογοναδισμού με τις βιοχημικές εξετάσεις.
Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν τον έλεγχο των επιπέδων ολικής τεστοστερόνης το πρωί. Τα χαμηλά επίπεδα θα πρέπει να επιβεβαιωθούν σε μια διαφορετική ημέρα, και πάλι με τη μέτρηση της ολικής τεστοστερόνης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ελεύθερη ή βιοδιαθέσιμη τεστοστερόνη μπορεί να έχει πρόσθετη αξία.
- Δημοσιεύθηκε στο Γενικά, Θυρεοειδής, Σακχαρώδης Διαβήτης
Η πλάνη των «μαγικών τροφών»
Γράφει ο Δρ. Σπυρίδων Κανελλάκης, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Συνεχώς βομβαρδιζόμαστε από διαφημίσεις «μαγικών» τροφών. Το ένα που αδυνατίζει, το άλλο που καίει το λίπος στην κοιλιά, αυτό που προστατεύει από το σακχαρώδη διαβήτη, εκείνο που ενισχύει τη μνήμη και φυσικά αυτό που «ανορθώνει» τη σεξουαλική διάθεση.
Πολλές από αυτές τις εταιρείες που τα πουλάνε επικαλούνται και επιστημονικές μελέτες που συνήθως αποτελούνται από 1-2 μελέτες in vitro (=σε κύτταρα σε σωλήνες) ή στην καλύτερη των περιπτώσεων σε πειραματόζωα που χορηγούν μεγαδόσεις (δεκαπλάσιες αυτών που θα τολμούσε να δώσει κάποιος σε ανθρώπους). Πολύ συχνά δε, οι μελέτες αυτές είναι περίπλοκης μεθοδολογίας, αμφίβολης αξιοπιστίας, δημοσιευμένες σε χαμηλής ποιότητας επιστημονικά περιοδικά. Η επιστήμη βέβαια κάπως έτσι προχωρά, πρώτα γίνεται μια παρατήρηση, μετά κάποιες κλινικές δοκιμές σε πειραματόζωα και μετά σε ανθρώπους. Το σίγουρο είναι ότι αυτή η διαδικασία απαιτεί πολύ χρόνο και πολλές μελέτες μέχρι να καταλήξουμε σε έναν ισχυρισμό για ένα τρόφιμο. Επειδή καλό είναι να είμαστε ακριβοδίκαιοι πρέπει να πούμε ότι υπάρχουν και κάποιες τροφές που αποδεδειγμένα έχουν κάποιο αποτέλεσμα στην αύξηση του μεταβολισμού και στην ενίσχυση μιας προσπάθειας απώλειας βάρους που όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να δράσουν από μόνες τους και φυσικά το αποτέλεσμα είναι μόνο λίγα παραπάνω γραμμάρια την εβδομάδα, πάντα στα πλαίσια μιας συνδυαστικής προσπάθειας διατροφής και άσκησης.
«Πλάνη» λοιπόν και όχι «Απάτη», διότι μπορεί όντως κάποιες από αυτές τις ουσίες να έχουν κάποιο ωφέλιμο αποτέλεσμα που αυτή τη στιγμή, για την πλειοψηφία από αυτές κανένας δεν μπορεί να το επικαλεστεί. Οι εταιρείες εκμεταλλεύονται το πάθος του σύγχρονου καταναλωτή να χάσει βάρος από το καναπέ του οπότε υπερδιαφημίζουν αυτά τα ακριβά «μαγικά» σκευάσματα κάνοντας παράνομους ισχυρισμούς «πλανεύοντας» τον καταναλωτή και θυσιάζοντας έτσι την επιστημονική ηθική στο βωμό του κέρδους.
Από την άλλη μεριά υπάρχουν εκατοντάδες –ίσως και χιλιάδες- δημοσιευμένες μελέτες που αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα ενός υγιεινού τρόπου ζωής, που περιλαμβάνει ποιοτική διατροφή και αυξημένη φυσική δραστηριότητα, στην απώλεια και ρύθμιση του σωματικού βάρους, βελτίωση των νοητικών λειτουργιών, αύξηση της αντοχής, διατήρηση καλής υγείας και «ανόρθωσης» της σεξουαλικής διάθεσης. Αν θέλουμε λοιπόν, να διασφαλίσουμε όλα τα παραπάνω ο πιο οικονομικός και επιστημονικά αποδεδειγμένος τρόπος, την στιγμή αυτή, είναι καλή διατροφή και αυξημένη φυσική δραστηριότητα.
Τελικά όποιος νομίζει ότι μια υπερτροφή ή κάποιο μαγικό σκεύασμα θα μπορέσει να τον αδυνατίσει από το καναπέ του χωρίς αυτός να κάνει καμιά άλλη δραστηριότητα από το να την πληρώσει «πλανάται». Η κατανόηση αυτής της τόσο απλής συνθήκης είναι η αρχή της διατροφικής αγωγής που πρέπει να συνοδεύει κάθε προσπάθεια για βελτίωση της υγείας μας.
Πηγή: nutriscience.gr
- Δημοσιεύθηκε στο Γενικά
Καλό Πάσχα!
Σε όλους τους φίλους, συνεργάτες και αναγνώστες μας ευχόμαστε Καλό Πάσχα με Υγεία για εσάς και τις οικογένειές σας!
- Δημοσιεύθηκε στο Γενικά